Tiêu chảy là bệnh lý rất hay gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nó có thể dẫn đến tình trạng mất nước, mất điện giải và sau đó là mệt mỏi, li bì. Đối với tình trạng tiêu chảy kéo dài có thể gây chậm lớn, suy dinh dưỡng, thiếu vi chất. Vậy trẻ bị tiêu chảy nên uống thuốc gì, đâu là các nhóm thuốc điều trị tiêu chảy hiệu quả nhất cho bé, cùng tham khảo bài viết dưới đây.
Mục lục
I – Cách trị tiêu chảy phân lỏng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Tùy tình trạng diễn tiến bệnh của mỗi trẻ mà cách điều trị lại khác nhau. Tuy nhiên để đảm bảo hiệu quả tốt nhất, mẹ nên chú ý một số nguyên tắc điều trị dưới khi trẻ sơ sinh bị tiêu chảy:
- Xử trí nhanh chóng và kịp thời các triệu chứng ban đầu như rối loạn chất điện giải, nôn ói, dự phòng mất nước… ở trẻ.
- Điều trị đặc hiệu từ việc sử dụng các loại thuốc để giảm triệu chứng ( mệt mỏi, li bì, mất nước, đi ngoài phân lỏng kéo dài…), loại bỏ nguyên nhân và các yếu tố gây bệnh.
- Điều trị duy trì bằng chế độ dinh dưỡng và vệ sinh
Bước 1: Sử dụng các biện pháp để hạn chế tình trạng mất nước, mất điện giải – cách trị tiêu chảy cho bé
Đây là việc đầu tiên cha mẹ cần làm đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Theo các chuyên gia, cách tốt nhất để bù nước, lấy lại cân bằng điện giải là sử dụng Oresol. Liều lượng được sử dụng tùy vào thể trạng, cân nặng, cũng như tình trạng của bé để mẹ nên điều chỉnh sao cho phù hợp.
Bước 2: Loại bỏ nguyên nhân và cải thiện triệu chứng – cách trị tiêu chảy tại nhà
Bước tiếp theo để điều trị tiêu chảy cho trẻ là giảm các triệu chứng kéo dài, loại bỏ nguyên nhân gây tình trạng này. Tuy nhiên mẹ cần chú ý các nhóm thuốc điều trị tiêu chảy cần được sử dụng đúng cách, tránh ảnh hưởng nghiêm trọng khi sử dụng sai.
➤Tham khảo: Tiêu chảy kéo dài: Giải pháp khắc phục an toàn, hiệu quả
II – Các nhóm thuốc điều trị tiêu chảy cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Trẻ bị tiêu chảy nên uống thuốc gì? Sau đây là một số lời khuyên của chuyên gia mẹ có thể tham khảo:
1. Nhóm thuốc bù nước và điện giải – Các nhóm thuốc điều trị tiêu chảy cho trẻ
Khi trẻ bị tiêu chảy (đi ngoài liên tục), nhiều tác nhân gây nhiễm làm thay đổi hoạt động ở ruột non, ức chế hấp thu hoặc kích thích xuất tiết. Lượng lớn dịch xuất tiết ra này không được đại tràng hấp thu hết và bị tống ra ngoài dưới dạng phân lỏng nhiều nước, gây tình trạng phân lỏng và mất nước, điện giải của trẻ. Vì thế, bù nước, điện giải bằng dung dịch Oresol là liệu pháp đầu tiên cần áp dụng trong điều trị tiêu chảy của trẻ.
Ngoài ra, bù kali trong tiêu chảy đặc biệt quan trọng ở trẻ em (bé sơ sinh bị tiêu chảy), vì trẻ mất kali trong phân cao hơn người lớn
Lưu ý khi sử dụng:
Tùy vào tình trạng mất nước của trẻ là không mất nước hay có mất nước mà điều chỉnh liều bù nước, điện giải phù hợp.
Khi pha gói bù nước, không được pha nửa gói với 1 nửa lượng nước .
Nên thực hiện cho trẻ uống sau khi đi lỏng hoặc nôn trớ, ói với lượng từ 50-100ml.
Dịch pha uống sau 24h không được tiếp tục sử dụng mà nên bỏ.
Nếu trẻ bị ói sau khi uống thì nên cho trẻ nghỉ ngơi khoảng 15 phút. Sau đó, cho uống chậm hơn.
2. Nhóm thuốc hấp phụ và bao niêm mạc ruột – Các nhóm thuốc điều trị tiêu chảy
Nhóm thuốc này có khả năng gắn với protein của niêm mạc đường tiêu hóa, tạo thành một lớp mỏng bao phủ, bảo vệ niêm mạc. Các tác nhân gây tiêu chảy vì thế không thể bám tiếp vào niêm mạc ống tiêu hóa. Nhờ đó, giúp cải thiện khuôn phân, giảm lượng phân thải ra và rút ngắn thời gian tiêu chảy. Ngoài ra, thuốc còn hấp phụ các độc tố của vi khuẩn, các khí trong ruột.
Các loại thuốc thường được sử dụng khi bé bị tiêu chảy chứa các hoạt chất bao gồm nhôm kép và magie silicat ( Diosmectite, Atapulgit)
Ưu điểm:
Thuốc Diosmectite an toàn, không có chống chỉ định. Vì không hấp thu và được thải ra ngoài theo đường tiêu hóa nên dùng được cho trẻ sơ sinh
Lưu ý khi sử dụng:
Ngược lại: Atapulgite không được chỉ định cho trẻ dưới 6 tuổi.
Ngoài ra các sản phẩm này dễ gây nên tình trạng táo bón. Nếu dùng quá liều còn có thể gây thiếu hụt Photpho.
Không nên dùng loại thuốc này với các loại khác vì nó làm giảm hấp thu với thuốc dùng kèm.
Loại thuốc hấp phụ và bao niêm mạc ruột có tác dụng hỗ trợ, cải thiện triệu chứng tiêu chảy, không hỗ trợ điều trị tận gốc nguyên nhân.
3. Nhóm thuốc cầm tiêu chảy – các nhóm thuốc điều trị tiêu chảy
Loperamide
Loperamid là chất tổng hợp thuộc nhóm opiat. Nó tác dụng trực tiếp lên cơ vòng, cơ dọc thành ruột, làm giảm nhu động thành ruột, tăng lực co thắt hậu môn, giảm tiết dịch đường tiêu hóa nên làm giảm sự mất dịch, chất điện giải, giảm thể tích phân, cầm tiêu chảy khá nhanh.
Nhược điểm:
Loperamid có có thể gây các triệu chứng thần kinh cho trẻ dưới 6 tuổi. Vì vậy, loperamid không phải là thuốc tiêu chảy cho trẻ em, không đưa vào thường quy điều trị tiêu chảy cấp cho trẻ em dưới 6 tuổi.
Loperamid khi dùng liều cao kéo dài sẽ bị táo bón, đau bụng, buồn nôn, nôn, khô miệng, trướng bụng, tắc, liệt ruột (do làm giảm co thắt, giảm nhu động ruột quá mức).
Lưu ý:
Một trong những nguyên tắc trong điều trị tiêu chảy nếu trẻ có nguyên nhân là nhiễm khuẩn là không được tăng thời gian giữ lại phân lâu trong ruột, làm tăng sinh vi khuẩn trong ruột.
Vì Loperamid chống co thắt, làm giảm nhu động ruột, nên làm tăng thời gian giữ phân lại, làm tăng sinh vi khuẩn trong ruột. Từ đó có thể gây bùng phát lại sự nhiễm khuẩn. Trong trường hợp vi khuẩn tiết ra chất độc, độc tố lưu lại trong ruột còn gây hại. Vì thế mẹ cần sự hướng dẫn của bác sĩ khi sử dụng thuốc này
Racecadotril
Racecadotril ức chế enzym enkephalinase và qua đó làm bền chất enkephalin dẫn đến giảm tiết dịch khi có sự tăng tiết, giảm mất dịch chất điện giải, giảm thể tích phân và cũng cho kết quả của việc tiêu chảy.
Biệt dược thường được chỉ định: Hidrasec, Racedagim, …
Ưu điểm:
Racecadotril không phải là một opiat, không đi qua được hàng rào máu não của trẻ nên không có tác hại trên thần kinh của trẻ, có thể dùng cho trẻ từ 3 tháng tuổi trở lên.
Lưu ý:
Mẹ chỉ nên dùng với liều đủ hiệu quả chống tiết dịch, chất điện giải mà không nên dùng liều cao hơn.
4. Nhóm kháng sinh trị tiêu chảy cho bé
Tiêu chảy ở trẻ có rất nhiều nguyên nhân. Một số nguyên nhân chủ yếu gây tiêu chảy cho trẻ như: Nhiễm virus Rotavirus, vi khuẩn Salmonella, nhiễm ký sinh trùng Giardia, ngộ độc thực phẩm, một số bệnh liên quan đến đường tiêu hóa, đại tràng. Tuy nhiên để mẹ nhận biết được các nguyên nhân này lại rất khó và thường phải có sự can thiệp của các chuyên gia y tế.
Vì thế nếu xác định được nguyên nhân tiêu chảy do nhiễm khuẩn, mẹ có thể sử dụng kháng sinh cho bé khi có chỉ định của bác sĩ. Mẹ cũng nên chú ý rằng, nếu tiêu chảy ở bé do những nguyên nhân khác thì việc sử dụng kháng sinh là không cần thiết, không nên tự ý sử dụng vì có thể làm tình trạng của bé phức tạp hơn.
Các loại kháng sinh thường được sử dụng bao gồm:
- Tiêu chảy do phẩy khuẩn tả: Kháng sinh nên lựa chọn Azithromycin hoặc kháng sinh thay thế Erythromycin và Doxycyclin.
- Do lỵ trực khuẩn: Lựa chọn Ciprofloxacin hoặc thay thế: Pivmecillinam và Ceftriaxone
- Do lỵ amip, giardia đơn bào: Kháng sinh sử dụng Metronidazole.
- Do Campylobacter: Sử dụng Azithromycin.
Nguồn tham khảo: Hướng dẫn xử trí tiêu chảy ở trẻ em – Bộ Y tế
Cách dùng và liều lượng của bé: mẹ nên tuyệt đối tuân theo sự hướng dẫn của Bác sĩ.
Thuốc kháng sinh có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây hại, nhưng chúng cũng tiêu diệt cả những vi khuẩn có lợi. Lúc này, vi khuẩn có hại có cơ hội nhân lên, gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Vì thế trẻ rất dễ gặp một đợt tiêu chảy mới do loạn khuẩn sau sử dụng kháng sinh.
III. Bổ sung men vi sinh( lợi khuẩn) cho trẻ sơ sinh tiêu chảy – Giải pháp an toàn không phải là thuốc
Theo nhiều nghiên cứu, các yếu tố gây bệnh không chỉ làm tổn thương đường tiêu hóa, mà còn gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, từ đó làm suy giảm chức năng tiêu hóa, gây nên tình trạng tiêu chảy của trẻ.
Men vi sinh (lợi khuẩn sống) phục hồi cân bằng hệ vi sinh, bảo vệ hệ tiêu hóa toàn diện
Vì vậy, bên cạnh bổ sung các nhóm thuốc điều trị tiêu chảy cho trẻ, để hồi phục chức năng sinh lý cũng như bảo vệ hệ tiêu hóa một cách toàn diện, mẹ cũng cần có biện pháp để hỗ trợ giúp cân bằng hệ vi sinh cho trẻ.
Bổ sung lợi khuẩn là cách nhanh nhất và an toàn nhất, là giải pháp không dùng thuốc để tái cân bằng hệ vi khuẩn chí đường ruột. Trong đó, Bifidobacterium là cư dân quen thuộc của hệ tiêu hóa. Nó chiếm đến 90% lợi khuẩn tại đường ruột, 99% tại đại tràng.
Những triệu chứng tiêu chảy của trẻ chủ yếu liên quan đến sự rối loạn trong hoạt động tại đại tràng cũng như những gây ra những tổn thương tại niêm mạc đường ruột. Vì vậy, bổ sung lượng lớn lợi khuẩn như chủng Bifidobacterium sẽ giúp bảo vệ niêm mạc, phục hồi tổn thương, hoạt động tại đại tràng. Giảm thời gian và tần suất mắc tiêu chảy của bé.
Lợi khuẩn Bifidobacterium hỗ trợ phục hồi hệ tiêu hóa của trẻ qua 5 cơ chế:
- Bổ sung đủ lượng lợi khuẩn giúp tái cân bằng hệ vi sinh khi trẻ gặp trường hợp tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa hay sử dụng nhiều kháng sinh.
- Tăng tiết chất nhầy bảo vệ niêm mạc ruột, giảm các tổn thương.
- Cạnh tranh dinh dưỡng và vị trí bám, từ đó giúp ức chế, tiêu diệt các loại vi khuẩn gây bệnh.
- Hỗ trợ phục hồi các tế bào ruột bị tổn thương nhờ tăng thải trừ các loại độ tố.
- Tăng sinh kháng thể giúp tăng cường sức đề kháng, bảo vệ trẻ khỏi những tác nhân gây bệnh.
IV. Các bài thuốc dân gian trị tiêu chảy cho trẻ
1. Nước gạo lứt rang
Nước gạo lứt rang không chỉ giúp chống lại hiện tượng mất nước, mất chất điện giải do tiêu chảy mà còn đào thải độc tố cho gan, giải nhiệt và làm sạch máu cho trẻ bị tiêu chảy.
Cách thực hiện
Mẹ nên dùng 100g gạo lứt rang lên cho vàng rồi đổ vào 2l nước, đun sôi cho tới khi gạo chín mềm thì tắt bếp, chắt lấy nước chia thành các lần uống trong ngày cho trẻ.
2. Nước hồng xiêm
Theo đông y, hồng xiêm có tính mát, vị ngọt, hỗ trợ tiêu hóa, sinh tân dịch. Ngoài ra trong hồng xiêm có thành phần là Tanin giúp trị tiêu chảy khá tốt.
Cách thực hiện
Quả hồng xiêm xanh được đem cắt nhỏ, phơi khô. Sau đó, mẹ có thể lấy một vài lát đem sắc cho bé uống mỗi ngày.
3. Nước búp ổi non
Loại nước này có khả năng kích thích cơ trơn ruột, giảm đau bụng do tiêu chảy do có chứa chất flavonoid. Ngoài ra, các thành phần trong loại lá này còn có khả năng kháng khuẩn, làm săn niêm mạc và giảm dịch tiết tại ruột nên càng không nên bỏ qua khi trẻ bị tiêu chảy.
Cách thực hiện
Để cầm tiêu chảy cho trẻ tại nhà, mẹ hãy lấy 20g gừng tươi, 20g búp ổi non, 10g vỏ quýt khô đem sắc cùng 2l nước cho đến khi còn lại 500ml thì chắt ra, cho trẻ uống thành 2 lần trong ngày.
4. Súp cà rốt
Trong Cà rốt có chứa lượng pectin khi vào ruột sẽ trương nở thành một dạng keo có khả năng làm dịu nhu động ruột, giúp hạn chế được tiêu chảy. Chất này còn tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn có lợi phát triển, lấn át các vi khuẩn gây bệnh tại ruột già. Mặt khác, cà rốt còn nhiều muối khoảng, đặc biệt là kali có thể bù đắp được lượng chất điện giải bị mất trong quá trình tiêu chảy.
Cách thực hiện
Cách làm súp cà rốt: Mẹ lấy 500 gam cà rốt rửa sạch, gọt vỏ, cắt khoanh mỏng, đun nhỏ lửa với 2 lít nước trong 1 giờ đến khi cạn còn 1 lít, sau đó vớt cà rốt ra, nghiền kỹ, lọc qua vải thưa, loại bỏ bã và cho thêm 3 gam muối sau đó đun sôi lại để dùng.
Như vậy, qua bài viết mẹ đã có thể nhận biết được các loại thuốc có thể dùng và một vài lưu ý khi điều trị tiêu chảy cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Mọt thắc mắc của bạn có thể liên hệ với chuyên gia của chúng tôi qua HOTLINE 1900 9482 hoặc 0967 629 482
➤Xem thêm: Cập nhật phác đồ điều trị tiêu chảy cho trẻ mới nhất
Dược sĩ Ngọc Linh tốt nghiệp Đại Học Dược Hà Nội. Với hơn 5 năm kinh nghiệm tư vấn các lĩnh vực sức khỏe nhi khoa, đặc biệt tư vấn chuyên sâu tiêu hóa, dinh dưỡng nhi khoa. Hiện tại Dược sĩ Ngọc Linh là chuyên gia tư vấn tại Imiale Việt Nam
