Cuộc sống xung quanh chúng ta bao phủ bởi quần thể vô cùng lớn mạnh – đó là hàng tỷ các loài vi sinh vật. Chúng tuy nhỏ bé nhưng luôn tồn tại, phát triển và nhân lên không ngừng. Nhờ sự tiến bộ của khoa học, con người đã có thể quan sát được các vi sinh vật này. Có rất nhiều loại vi sinh vật khác đem đến những lợi ích bất ngờ. Vậy lịch sử ra đời của lợi khuẩn như thế nào? Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
1. Lịch sử ra đời của lợi khuẩn
Từ nhiều thế kỷ trước, các vi sinh vật có lợi đã sử dụng thông qua các sản phẩm lên men. Tuy chưa hiểu rõ về cơ chế, nhưng các sản phẩm này mang lại các lợi ích lớn về sức khỏe. Các thực phẩm lên men chính là một phần của quan trọng đối với lịch sử nhân loại. Chúng đặt nền móng cho việc sản xuất hiện đại và sử dụng các lợi khuẩn sau này.
Rau củ quả lên men
1.1. Khởi nguồn từ các thực phẩm lên men
Các ghi chép sớm nhất về quá trình lên men có niên đại khoảng 6000 năm trước công nguyên, ở vùng đất lưỡng hà màu mỡ giữa sông Tigris và sông Euphrates. Các sản phẩm lên men sữa của Ai Cập – Laban Rayeb và Laban Khad, được sử dụng sớm nhất vào khoảng 7000 năm trước công nguyên.
Không ai biết chính xác về người đầu tiên ứng dụng quá trình lên men. Nhưng đây là công cụ từ lâu đời được truyền lại nhằm bảo quản thực phẩm. Bằng một phép màu nào đó, các thực phẩm sau khi được ủ kín,.mùi vị trở nên thơm ngon hơn, đặc biệt là không bị hỏng. Nhờ vậy, con người bắt đầu có nhận thức về các vi sinh vật nhỏ bé tồn tại xung quanh.
1.2. Những thành quả của nghệ thuật lên men
Vào thời trung cổ, rất nhiều sản phẩm lên men đã được ra đời. Tùy thuộc vào nguyên liệu, điều kiện môi trường, và sở thích.mà tạo ra nguồn thực phẩm lên men vô cùng phong phú.
-
Sữa lên men – Sữa chua
Khoảng 2000 năm trước công nguyên, người Hindu, Ai Cập, Hy Lạp, La Mã đã.sử dụng phổ biến các sản phẩm sữa chua lên men, phô mai. Chẳng hạn như người Sumer cổ đại đã băng qua sa mạc rộng lớn bằng sữa được đựng trong những chiếc túi làm từ dạ dày cừu. Các enzym trong dạ dày cừu đã lên men sữa thành sữa chua. Giúp cải thiện hương vị và thời gian sử dụng khi di chuyển dài ngày trên sa mạc.
Cha đẻ của nền y học- người thầy thuốc vĩ đại nhất lịch sử thời Hy Lạp – Hippocrates đã nhận định ‘’ Sữa lên men vừa là một thực phẩm, đồng thời là một loại thuốc có khả năng điều trị các rối loạn đường ruột’’, ‘’ Tất cả bệnh tật đều bắt nguồn từ trong ruột’’. Plinius- nhà sử học La Mã cũng khẳng định ‘’ Sữa chua có thể được sử dụng để điều trị viêm dạ dày ruột’’.
Từ đó đã đặt nền móng vững chắc cho việc sử dụng lợi khuẩn để cải thiện các bệnh lý tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón, viêm dạ dày…
-
Rau lên men- Rau chua muối
Ở Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc đã ngâm chua bắp cải, củ cải, dưa chuột,… trong nhiều thế kỉ trước. Ở Trung quốc, các tài liệu ghi chép cho thấy bắp cải đã được lên men hơn 6000 năm. Loại bắp cải lên men này được phục vụ ở hầu hết các bữa ăn của người công nhân Trung Quốc.trong quá trình xây dựng Vạn Lý Trường Thành để tăng cường sức khỏe.
Còn ở La Mã, bắp cải muối được mô tả với hương vị thơm ngon và đặc tính y học có lợi. Hoàng đế La Mã Tiberius còn thường xuyên mang theo bắp cải muối trong các chuyến công du dài ngày. Mục đích là ngăn ngừa các chứng rối loạn đường ruột khi phải thay đổi liên tục các loại thức ăn lạ.
-
Bánh mỳ
Bột làm bánh mì cũng được lên men
Những ghi chép đầu tiên về việc làm bánh mì được khắc trên các tượng hình Ai Cập cổ đại. Họ phát hiện ra rằng bột sau khi được nhào không đem nướng.ngay mà cho bột nghỉ – đồng nghĩa với việc lên men. Việc này giúp cho bánh mì làm ra trở nên tơi xốp hơn, hương vị cũng thơm ngon hơn.
-
Bia
Có bằng chứng ghi nhận rằng bia được sản xuất ở Trung Quốc hơn 7000 năm trước. Hồ sơ khảo cổ cho thấy nấm men.được sử dụng làm chất tạo men nấu bia ở Ai Cập đầu những năm 4000 TCN.
2. Cuộc tiến hóa của lợi khuẩn trở thành sản phẩm thiết yếu để bảo vệ sức khỏe
Khoa học phát triển, thúc đẩy các nghiên cứu về bản chất của quá trình lên men. Năm 1680, Van Leuuhoeeck, đã sử dụng kính hiển vi tự chế tạo để quan sát tế bào nấm men. Tuy nhiên, ông lại chưa đưa ra mối liên hệ giữa các tế bào nấm men và quá trình lên men. Nên những quan sát này nhanh chóng rơi vào lãng quên. Sau đó dần có những đề xuất đưa ra mối liên hệ này.
Phải đến năm 1857, nhà hóa học vĩ đại người Pháp Louis Pasteur đã đưa ra kết luận.dứt khoát rằng: ‘’ Quá trình lên men acid lactic được khởi đầu nhờ các vi sinh vật’’. Và đưa ra định nghĩa ban đầu lên men là quá trình hô hấp không có không khí.
Kính hiển vi giúp quan sát được cả những vi sinh vật vô cùng nhỏ bé
2.1. Lợi khuẩn bắt đầu được phân lập
Năm 1899, Henry Tissier – nhà khoa học tại viện Pasteur đã phân lập Bifidobacteria từ phân của trẻ sơ sinh bú mẹ. Vi khuẩn phân lập được đặt tên là chi Bifidobacterium . Tissier phát hiện ra rằng vi khuẩn Bifidobacteria chiếm ưu thế trong hệ vi sinh vật đường ruột của trẻ. Sau đó đã khuyến cáo sử dụng Bifidobacteria cho trẻ sơ sinh bị tiêu chảy dựa trên các lợi ích trên lâm sàng.
Henry Tiisser đã đặt nền móng quan trọng cho việc sử dụng lợi khuẩn trong điều trị các nhiễm khuẩn ruột. Nghiên cứu còn có tính ứng dụng đến ngày nay. Khi mà Bifidobacterium được sử dụng rộng rãi trong điều trị các.rối loạn tiêu hóa như táo bón, tiêu chảy, phân sống…
Xem thêm: Vai trò của lợi khuẩn Bifidobacterium trong dứt điểm táo bón ở trẻ nhỏ
2.2. Cuộc cách mạng lợi khuẩn, được đưa vào thương mại hóa, trở thành sản phẩm nâng cao sức khỏe
Năm 1930, nhà vi sinh vật người Nhật Bản – Minoru Shirota lần đầu tiên phát hiện hệ vi khuẩn có thể sống sót khi đi qua đường ruột sau khi uống. Chủng khuẩn được phân lập này là Lactobacillus casei shirota. Những nỗ lực này đã dẫn đến thức uống chứa vi khuẩn lên men đầu tiên được bán trên thị trường với tên gọi Yakult vào năm 1935. Sữa chua uống này tiếp tục được sản xuất và bán trên toàn thế giới ngày nay.
Từ đó, thuật ngữ Probiotic ra đời. Có nguồn gốc từ tiếng Latinh( pro) và tiếng Hy Lạp ( bios) , tạm dịch là ‘’cần cho sự sống’’. Các định nghĩa về probiotic dần dần được mở rộng hơn nữa. Năm 2001, Tổ chức Y tế Thế giới WHO định nghĩa ‘’Probiotics vi sinh vật sống, khi được sử dụng với lượng vừa đủ, sẽ mang lại lợi ích sức khỏe cho vật chủ’’.
Các vi sinh vật từ chỉ sử dụng trong các thực phẩm lên men đơn thuần đã trở thành chế phẩm sinh học. Được thương mại hóa và sử dụng nhằm phục vụ lợi ích sức khỏe. Đây được coi là một cuộc cách mạng vi sinh vật. Sữa lên men và các men vi sinh – probitics đã được ứng dụng để chăm sóc.các tình trạng bệnh lý, đặc biệt là nhiễm khuẩn đường ruột.
2.3. Lợi khuẩn được đưa vào sản xuất theo dây chuyền công nghệ cao
Không chỉ có mặt trong các sản phẩm sữa chua, lợi khuẩn được phân lập tới chủng, nuôi cấy.và trở thành sản phẩm bổ sung lợi khuẩn – Probiotic cho cơ thể.
Tuy nhiên, yêu cầu đặt ra lợi khuẩn muốn có tác dụng thì phải là lợi khuẩn sống, gắn đích. Nếu như các sản phẩm trước đây chỉ là lợi khuẩn thông thường, khi đi qua.dạ dày, dưới tác động của dịch vị hầu hết đều bị tiêu diệt. Nên việc sản xuất lợi khuẩn không phải dễ dàng để phát huy tối đa tác dụng.
May mắn thay, các nhà khoa học Đan Mạch đã phát triển công nghệ bao kép Cryoprotectant . Trong đó lợi khuẩn sống được bao một lớp áo kép để bảo vệ lớp màng phospholipid của lợi khuẩn. Lớp áo kép này giúp lợi khuẩn tồn tại bền vững trong môi trường acid của dạ dày. Và sau đó lợi khuẩn sống sẽ tới đích (là đại tràng) bám dính và phát huy tác dụng nhanh.
Xem thêm về công nghệ bao kép Cryoprotectant :
3. Lợi ích tuyệt vời trên tiêu hóa của các chủng lợi khuẩn
Lợi khuẩn được tiến hành nghiên cứu trên nhiều rối loạn tiêu hóa khác nhau. Vai trò của chúng ngày càng được chứng minh và mở rộng ra thông qua hàng loạt các thử nghiệm lâm sàng. Thấy rằng mỗi chủng lợi khuẩn khác nhau lại đem đến các lợi ích khác nhau. Trên những bệnh lý nhất định, có một số chủng lợi khuẩn chứng minh được lợi ích vượt trội hơn hẳn các chủng khác.
-
Tiêu chảy liên quan đến kháng sinh
Thuốc kháng sinh làm thay đổi hệ vi sinh đường ruột theo chiều hướng xấu đi. Làm mất cân bằng tỉ lệ khuẩn cần thiết lập là 85 % lợi khuẩn – 15 % hại khuẩn. Dẫn đến các vi khuẩn có hại đường ruột không còn bị ức chế và gây ra tiêu chảy.
Một số nghiên cứu lâm sàng đã được tiến hành cho thấy Bifidobacterium spp và Lactobacillus GG có hiệu quả đáng kể hơn. Chúng giúp ngăn ngừa tiêu chảy do kháng sinh ở cả người lớn và trẻ em.
Xem thêm: Imiale giúp ngăn ngừa tiêu chảy cho kháng sinh
-
Viêm ruột hoại tử
Viêm ruột hoại tử là một bệnh lý rất hay gặp ở trẻ sinh non. Trẻ sinh non được dùng kháng sinh trực tiếp sau phẫu thuật. Do đó có nguy cơ rất cao đối với viêm ruột hoại tử do thay đổi hệ vi sinh vật đường ruột. Một số phân tích tổng hợp đã cho thấy sử dụng Bifidobacterium spp và Lactobacillus acidophilus để dự phòng giúp giảm nguy cơ mắc viêm ruột hoại tử và tỉ lệ tử vong ở trẻ đẻ non < 1.5 kg.
-
Hội chứng ruột kích thích
Hội chứng ruột kích thích là các rối loạn chức năng, với biểu hiện đau bụng, đầy hơi, táo bón hoặc tiêu chảy. Với các bệnh nhân này, xét nghiệm hơi thở cho thấy có sự phát triển quá mức của các vi khuẩn gây bệnh đường ruột. Trong một đánh giá có hệ thống, Bifidobacterium Infantis là lợi khuẩn duy nhất cải thiện đáng kể các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích.
-
An toàn sử dụng đối với cả trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh
Lợi khuẩn Imiale – Bifidobacterium BB12 được chứng minh an toàn tuyệt đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Được phát triển bởi nhà máy sản xuất lợi khuẩn hàng đầu thế giới đến từ Đan Mạch. Lợi khuẩn Imiale được phân lập tới chủng và đảm bảo độ thuần khiết và an toàn. Sử dụng chính lợi khuẩn của cơ thể trẻ sơ sinh nên không gây ra bất kỳ tác dụng phụ nào.
Lợi khuẩn Imiale đến từ Đan Mạch
Imiale – Bifidobacterium đã được cấp giấy chứng nhận an toàn bởi cơ quan quản lý dược phẩm FDA Hoa Kỳ và EFSA Châu Âu. Imiale là lợi khuẩn duy nhất tại Việt Nam được ESPGHAN- Hội dinh dưỡng Nhi khoa châu Âu khuyến cáo sử dụng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Qua hàng ngàn năm tiến hóa và phát triển, lợi khuẩn dần khẳng định vai trò to lớn của mình trong cuộc sống con người. Ngày nay, lợi khuẩn trở thành sản phẩm hỗ trợ sức khỏe không thể thiếu đối với mỗi chúng ta. Không chỉ giúp nâng cao sức khỏe, lợi khuẩn còn giúp hỗ trợ cải thiện nhiều bệnh về đường tiêu hóa. Bổ sung lợi khuẩn một cách phù hợp giúp chúng ta sống khỏe hơn mỗi ngày.
Tìm hiểu thêm thông tin về lợi khuẩn, liên hệ hotline: 1900 9482.
Nguồn tham khảo: Probiotics – History and Evolution.
