Giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh: 5 dấu hiệu nhận biết và 8 việc cần làm ngay 

Giãn ruột sinh lý là tình trạng rất phổ biến ở trẻ sơ sinh. Biểu hiện giãn ruột sinh lý thường gặp là trẻ 6-10 ngày không đi tiêu rất dễ nhầm lẫn với tình trạng táo bón. Vì vậy, bài viết dưới đây sẽ giúp mẹ phân biệt với táo bón, các dấu hiệu thường gặp và những điều mẹ nên làm ngay khi trẻ bị giãn ruột.

1. Giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh là gì?

Giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh là tình trạng ruột của trẻ phát triển và tăng thể tích hơn mức bình thường, với biểu hiện đặc trưng là trẻ không đi ngoài trong nhiều ngày liền. 

2. Trẻ giãn ruột sinh lý vào thời gian nào?

Trẻ thường bắt đầu giai đoạn giãn ruột sinh lý khi trẻ 2-3 tháng tuổi. Tuy nhiên, thời gian này là khác nhau ở mỗi bé. Có bé bị sớm hơn khi chưa được 2 tháng tuổi, có bé bị muộn hơn lúc 4-5 tháng. Thời gian kéo dài giai đoạn giãn ruột sinh lý giữa các bé cũng không giống nhau. 

Các mẹ chia sẻ về giai đoạn trẻ giãn ruột sinh lý: (Nguồn: Group Facebook “Vì con”)

Mẹ thắc mắc và muốn được chia sẻ kiến thức về giãn ruột sinh lý: “Bé nhà mình được 3,5 tháng. Dưới 2 tháng bé đi 6,7 lần, nói chung khá nhiều lần trong ngày. Sang tháng thứ 3 mình thấy con đi số lần ít dần, thường là 2 đến 4 lần mỗi ngày. Phân thì cũng không có gì thay đối nhiều so với trước kia.” Có thể thấy, trẻ đi ngoài ít hơn, phân không thay đổi là những biểu hiện của giãn ruột sinh lý, tuy nhiên mẹ cần chia sẻ thêm về chế độ ăn và sinh hoạt của trẻ thì mới khẳng định chính xác đây có phải tình trạng giãn ruột sinh lý hay không.

Ở dưới phần bình luận, nhiều mẹ đã đã chia sẻ về giai đoạn giãn ruột sinh lý của bé nhà mình:

Có thể thấy, có bé giãn ruột sinh lý khi 3 tháng tuổi, cũng có bé gần 4 tháng tuổi. Tuy nhiên biểu hiện đặc trưng nhất vẫn là giảm số lần đi ngoài so với bình thường, và không có sự thay đổi tính chất phân. Vậy, làm thế nào để nhận biết trẻ giãn ruột sinh lý?

3. 5 biểu hiện trẻ sơ sinh giãn ruột sinh lý mẹ nhất định phải biết

Trẻ đột ngột giảm số lần đi ngoài chắc hẳn sẽ khiến cha mẹ lo lắng. Tuy nhiên, nếu nắm rõ các triệu chứng của giãn ruột sinh lý, mẹ sẽ nhận biết được ngay có phải trẻ đang trong giai đoạn này không, hay đang gặp tình trạng bệnh lý khác để sớm điều trị cho trẻ.

Dưới đây là 5 biểu hiện của trẻ giãn ruột sinh lý:

3.1. Trẻ giảm số lần đi ngoài

Thời kỳ giãn ruột sinh lý thường xuất hiện khi trẻ được 2 tháng tuổi, khi kích thước đường ruột của trẻ tăng lên so với bình thường. Do đó, lượng cặn bã từ thức ăn chưa đủ lấp đầy đại tràng, chưa kích thích được nhu động ruột để tống phân ra ngoài. Phải đến vài ngày, có khi là vài tuần sau, khi đại tràng được lấp đầy, trẻ mới có phản xạ đi ngoài trở lại. 

Số lần đi ngoài phụ thuộc vào chế độ ăn của trẻ. Trẻ bú mẹ hoàn toàn thường đi ngoài ít lần hơn, khối lượng phân ít hơn trẻ uống sữa công thức. Đó là do hầu hết dinh dưỡng trong sữa mẹ được trẻ hấp thu, chỉ còn một lượng rất nhỏ cặn bã (chủ yếu là thành phần lành tính) được thải xuống đại tràng nên cần thời gian lâu hơn để làm đầy đại tràng. Ngược lại, trẻ uống sữa công thức đào thải nhiều cặn bã hơn, đại tràng nhanh được làm đầy và đẩy phân ra ngoài. Vì vậy, giãn ruột sinh lý sẽ biểu hiện rõ ràng hơn ở trẻ bú mẹ hoàn toàn. Cụ thể:

• Đối với trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn: Vài ngày thậm chí vài tuần trẻ không đi ngoài, điều này là bình thường và mẹ không cần lo lắng hay can thiệp biện pháp nào khác.
• Đối với trẻ uống sữa bột công thức: Trẻ đi ngoài ít lần hơn, 1-2 ngày một lần. Tuy nhiên, nếu để tình trạng này kéo dài 4-5 ngày, chất cặn bã tích tụ trong đại tràng có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe đường ruột trẻ. Do đó, nếu trẻ uống sữa công thức mà 4-5 ngày trẻ chưa đi ngoài, cha mẹ cần can thiệp bằng biện pháp thụt tháo để tránh hậu quả như viêm ruột, tắc ruột…

3.2. Tính chất phân không thay đổi: phân mềm, sệt 

Tính chất phân là tiêu chí quan trọng nhất giúp mẹ nhận biết có phải trẻ đang trong giai đoạn giãn ruột sinh lý hay không.

• Nếu phân khô, cứng thành cục có vết nứt, hoặc từng cục nhỏ như phân dê: Chứng tỏ bé đang táo bón. Mẹ cần cho trẻ bú nhiều hơn, hoặc xem xét và thay đổi sữa công thức để cải thiện tình trạng này.
• Nếu phân mềm, sệt, không thay đổi so với trước: Bé đang giãn ruột sinh lý. Lưu ý, trẻ bú sữa mẹ phân thường có màu vàng tươi, còn trẻ uống sữa công thức phân thường có màu vàng nâu.

3.3. Đôi khi trẻ rặn khi đi ngoài và gồng mình lên

Đôi khi, trẻ gồng mình, rặn từng cơn khi đi ngoài khiến mẹ lầm tưởng trẻ bị táo bón. Tuy nhiên, đây cũng có thể là biểu hiện trẻ đang tập cho mình thói quen đẩy chất thải ra ngoài cơ thể. Trong giai đoạn giãn ruột sinh lý có thể chất thải tích tụ chưa nhiều, trẻ cũng chưa quen với động tác rặn nên quá trình rặn đi ngoài của trẻ còn gặp khó khăn. 

Mẹ cũng có thể thấy trẻ có các biểu hiện kèm theo giống như đang bị táo bón như: gồng mình lên, đỏ mặt, có xì hơi,…

>>> Xem thêm: Dấu hiệu nhận biết trẻ bị táo bón

3.4. Trẻ vẫn ăn – ngủ tốt

Trong giai đoạn này, ruột giãn ra nên chứa được nhiều thức ăn, và nhanh rỗng dạ dày nên mẹ có thể thấy trẻ có thể bú nhiều hơn, lâu hơn. Tuy nhiên mẹ lưu ý không nên cho trẻ bú quá no vì có thể dẫn tới trớ sữa. 

Ngoài ra, giãn ruột sinh lý không gây khó chịu, bứt rứt, thậm chí đau rát hậu môn như khi táo bón nên trẻ ăn tốt, ngủ tốt. 

3.5. Trẻ tươi tắn, vui chơi bình thường

Đối với trẻ bị táo bón do trẻ lâu ngày không đi tiêu được sẽ có cảm khác khó chịu. Do vậy, trẻ hay cáu kỉnh, khóc, mặt nhăn nhó do không đi tiêu được. 

Còn với trẻ giãn ruột sinh lý, tình trạng này không gây khó chịu cho trẻ nên có thể thấy trẻ vẫn vui chơi bình thường không có biểu hiện khác lạ nào.

4. Phân biệt trẻ sơ sinh giãn ruột sinh lý và táo bón

Trẻ giãn ruột sinh lí và trẻ táo bón đều giảm số lần đi ngoài, và các triệu chứng gần giống nhau có thể khiến mẹ nhầm lẫn. Dưới đây sẽ phân biệt giúp mẹ hai tình trạng này để có hướng xử trí phù hợp: 

• Thời gian khởi phát: Giãn ruột sinh lý chỉ gặp ở trẻ trong độ tuổi nhất định, thường là 2-5 tháng tuổi. Còn táo bón có thể gặp ở bất cứ độ tuổi nào, đặc biệt khi trẻ thay đổi chế độ ăn (trẻ chuyển sang uống sữa công thức, trẻ bắt đầu ăn dặm) hoặc chế độ ăn của trẻ không hợp lý (pha sữa đặc, không đủ nước, sữa công thức không phù hợp…)
• Tính chất phân: Thay vì phân khô cứng hoặc thành từng cục nhỏ như phân dê, phân của trẻ giãn ruột sinh lý thường không có sự thay đổi, vẫn mềm, sệt.
• Đối tượng thường gặp: Giãn ruột sinh lý biểu hiện rõ hơn ở trẻ bú mẹ hoàn toàn, với số ngày không đi ngoài liên tiếp dài hơn. Trong khi đó, táo bón thường gặp ở trẻ uống sữa công thức do sữa công thức có chứa nhiều thành phần khó tiêu, hoặc do sữa không hợp với trẻ. 
• Dấu hiệu khác: Trẻ giãn ruột sinh lý thường không có biểu hiện bất thường gì, trẻ vẫn ăn ngon, ngủ tốt, vui chơi như thường. Bên cạnh đó, trẻ táo bón khó đi ngoài dẫn đến đau rát hậu môn, hay quấy khóc, khó chịu nhất là khi đi vệ sinh.

5. Trẻ sơ sinh giãn ruột sinh lý có nguy hiểm không?

Giãn ruột là giai đoạn sinh lý của trẻ sơ sinh, trẻ vẫn ăn ngon, ngủ ngoan và không có biểu hiện bất thường nên hoàn toàn không gây nguy hiểm đến sức khỏe của trẻ.

Tuy nhiên, nếu cha mẹ chưa hiểu rõ về tình trạng này, có thể dẫn đến một số sai lầm nguy hiểm đến sức khỏe của trẻ như:

• Thụt tháo cho trẻ: Trong trường hợp trẻ giãn ruột sinh lý, lượng phân chưa đủ lấp đầy ruột để tạo phản xạ tống phân. Do đó, nếu dùng thuốc thụt tháo ruột, ruột trẻ bị kích thích quá mức để đẩy lượng phân nhỏ ra ngoài, lâu ngày dẫn đến mất phản xạ co bóp của ruột. Việc thụt tháo chỉ nên được thực hiện dưới chỉ định của bác sĩ, với trẻ dùng sữa công thức sau 4-5 ngày không đi ngoài.
• Cho trẻ uống thuốc táo bón: Tương tự, các thuốc táo bón có thể gây ra tác dụng phụ, trong khi hiệu quả không cao (vì các thuốc này không tác động đến nguyên nhân, chỉ có tác dụng tạm thời và dễ gây lạm dụng thuốc).

6. Trẻ sơ sinh giãn ruột sinh lý mẹ cần làm gì? 

Giãn ruột sinh lý là tình trạng hoàn toàn bình thường, không gây nguy hiểm tới trẻ nhỏ. Tuy nhiên, mẹ chăm sóc trẻ không đúng cách có thể dẫn tới tình trạng táo bón, nguy cơ tiềm ẩn cho vi khuẩn gây bệnh phát triển. Do vậy, mẹ cần có các biện pháp xử trí ngay khi trẻ bị giãn ruột.

Để trẻ có hệ tiêu hóa khỏe mạnh hơn, ngăn ngừa tình trạng táo bón, mẹ có thể tham khảo các mẹo dưới đây:

6.1. Massage giúp trẻ sơ sinh dễ đi ngoài hơn

Massage bụng cho trẻ giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn đồng thời cũng kích thích nhu động ruột dễ đi tiêu hơn. Ngoài ra, massage cho trẻ còn giúp hệ tiêu hóa của trẻ luôn khỏe mạnh và phòng ngừa được chứng táo bón và chứng đầy hơi của trẻ.

Trước khi massage cho trẻ nên cho trẻ ở nơi ấm áp, kín gió và có thể mở thêm một vài bài nhạc nhẹ nhàng để thư giãn.

Các bài massage bụng cho trẻ như sau:

• Massage theo hình vòng tròn: mẹ chia bụng trẻ thành 4 phần rồi đặt tay vào một phần bụng trẻ và xoa bóp theo chiều kim đồng hồ khoảng 10-15 giây. Sau đó, thực hiện thao tác này với 3 phần còn lại theo chiều kim đồng hồ.
• Massage dọc bụng: mẹ thực hiện nhẹ nhàng với 2 tay, massage từ ngực dọc xuống bụng và thực hiện động tác 10 lần.
• Massage theo chiều ngược nhau: mẹ đặt hai tay lên phần bụng của trẻ, một tay vuốt lên trên và một tay vuốt ngược xuống dưới, đảm bảo các thao tác nhẹ nhàng và đều đặn, thực hiện các thao tác này 20 lần.

Mẹ nên massage cho trẻ khi không no và một ngày có thể thực hiện 1-2 lần.

6.2. Cho trẻ tập các bài thể dục nhẹ nhàng

Các bài thể dục nhẹ nhàng giúp tăng nhu động ruột để trẻ đi tiêu dễ dàng hơn ngăn ngừa được tình trạng táo bón ở trẻ. Ngoài ra, còn giúp trẻ ăn ngon miệng, đúng giờ, đúng lúc.

Động tác đạp chân cho trẻ như sau:

• Động tác 1: cho trẻ nằm ngửa, nắm lấy chân ở phần đầu gối, di chuyển lên xuống về hướng bụng của trẻ. Một chân của trẻ đưa lên còn chân còn lại kéo thẳng ra, tương tự động tác đạp xe. 
• Động tác 2: Vẫn cho trẻ nằm ở tư thế nằm ngửa, giữ 2 chân của trẻ chuyển động tròn từ bụng sang 2 bên và kéo xuống dưới. 

Mẹ nên tập lúc trẻ cảm thấy thoải mái, vui vẻ không nên bắt ép trẻ. Mẹ nên cho trẻ tập 5-10 phút/lần là đủ.

6.3 Bổ sung lợi khuẩn cho trẻ giãn ruột sinh lý

Khi trẻ bị giãn ruột sinh lý, mẹ nên bổ sung lợi khuẩn đường ruột – probiotics cho trẻ. Tại khu vực đại tràng, Bifidobacterium là chi lợi khuẩn thiết yếu, chiếm tới 90% tổng lượng vi sinh đường ruột và đóng vai trò quyết định tới các tình trạng tiêu hóa của trẻ. Trong đó Bifidobacterium BB12 là chủng lợi khuẩn sống, gắn đích tốt nhất tại đại tràng. Bifidobacterium BB12 là chủng lợi khuẩn được chứng minh hiệu quả cao trong việc hỗ trợ cải thiện tình trạng táo bón và khả năng tiêu hóa ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thông qua các tác động:

• Lợi khuẩn sống gắn đích Bifidobacterium BB12 giúp điều hòa tính thấm ở đại tràng: giúp phân mềm, xốp dễ tống đẩy ra ngoài, nhờ đó cải thiện phòng ngừa tình trạng táo bón.
• Bifidobacterium BB12 hỗ trợ tiết chất nhầy sinh học: giúp tăng độ nhớt trong lòng ống tiêu hóa, phân dễ di chuyển ra ngoài.
• Giúp điều hòa nhu động ruột: tạo những làn sóng co bóp, tống đẩy phân ra ngoài đường ruột.
• Hỗ trợ tiết enzyme tiêu hóa để hấp thu triệt để nguồn dinh dưỡng, giúp bé ăn ngon miệng, phát triển tốt.
• Hỗ trợ tăng cường sức đề kháng

>>Xem thêm: Lợi khuẩn sống, gắn đích – bí quyết cải thiện táo bón ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Liên hệ tư vấn qua hotline: 19009482 hoặc 0967629482

6.4. Cho trẻ sơ sinh tắm nước ấm

Tắm nước ấm cho trẻ là cách giúp trẻ thư giãn, dễ ngủ hơn, tăng tuần hoàn máu,…Nước tắm của trẻ mẹ có thể nhỏ vài giọt tinh dầu tràm có thể làm ấm cơ thể, chữa chứng đầy bụng, khó tiêu.

Nước ấm tắm cho trẻ có nhiệt độ khoảng 35-37 độ C là phù hợp. Với nhiệt độ này là đủ ấm, an toàn cho làn da của trẻ. Mẹ có thể kiểm tra nhiệt của trẻ trước khi tắm bằng khuỷu tay hoặc nhiệt kế. Đặc biệt lưu ý, mẹ chỉ nên cho trẻ tắm ở nơi ấm, không có gió lùa.

6.5. Bổ sung chất xơ

Chất xơ có vai trò tăng kích thước phân, làm mềm phân giúp việc di chuyển phân dễ dàng hơn tránh được tình trạng táo bón. Đồng thời rút ngắn được thời gian đi tiêu của trẻ.

Mẹ có thể bổ sung chất xơ cho trẻ thông qua các cách sau:

• Sữa chứa chất xơ cho trẻ sơ sinh như: sữa Royal AUSNZ goat infant formula 1, Physiolac,…
• Cải thiện chất lượng sữa mẹ bằng chế độ ăn giàu chất xơ cho mẹ như: khoai lang, chuối, lê, rau chân vịt, bơ,…

6.6. Tăng số lần bú mẹ

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Vì trong sữa mẹ có nhiều kháng thể giúp trẻ chống lại các bệnh nhiễm khuẩn, làm giảm nguy cơ dị ứng, chàm, thúc đẩy phát triển xương hàm, hạn chế được tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh. 

Tăng số lần bú mẹ giúp ruột nhanh đầy hơn nên trẻ sẽ đi ngoài sớm hơn trước 6-10 ngày.

Mẹ có thể cho trẻ bú tối đa 15 lần/ngày và cách nhau 1,5 giờ.

6.7. Giữ vệ sinh cho trẻ

Mẹ nên thường xuyên lau chùi nhà, đồ chơi, đồ dùng của trẻ để tránh virus, vi khuẩn xâm nhập vào hệ tiêu hóa của trẻ gây nên tình trạng rối loạn tiêu hóa, đau bụng, táo bón, tiêu chảy,…

6.8. Chườm ấm

Đây là biện pháp giúp trẻ sẽ cảm thấy bụng dễ chịu hơn, nhờ có sức nóng và sức nặng của khăn có thể đẩy hết hơi trong bụng trẻ ra ngoài. 

Trước tiên mẹ cần lấy 2 chiếc khăn nhúng vào nước nóng để làm ấm chúng. Sau đó vắt khô đến thấy độ nóng phù hợp và không làm bỏng da của trẻ. Mẹ đặt khăn đã gấp gọn vào bụng trẻ còn khăn kia quấn quanh bụng để có định.

7. Một số lưu ý khi trẻ giãn ruột sinh lý

Giãn ruột sinh lý ở trẻ sơ sinh có cần thụt tháo không?

Tùy thuộc vào chế độ ăn và tình trạng của bé và ý kiến chuyên gia mà mẹ quyết định có thụt tháo cho trẻ hay không. Cụ thể:

• Với trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn: sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất, dễ hấp thu, ít đạm cặn nên trẻ lâu không đi tiêu rất bình thường mà không nên thụt tháo, ngay cả khi trẻ trong giai đoạn giãn ruột sinh lý nhiều ngày chưa đi ngoài.
• Với trẻ dùng sữa bột công thức: có chứa nhiều đạm, chất khó tiêu, nhiều chất thải. Nếu đã áp dụng các phương pháp massage, bổ sung lợi khuẩn,…mà sau 4-5 ngày trẻ vẫn không đi ngoài, mẹ nên tham khảo ý kiến chuyên gia để thụt tháo cho trẻ.

Trẻ sơ sinh giãn ruột sinh lý kéo dài bao lâu ?

Thời gian giãn ruột sinh lý ở mỗi trẻ khác nhau. Có trẻ tình trạng này chỉ kéo dài vài tuần, nhưng có những trẻ giãn ruột sinh lý kéo dài 2-3 tháng. Vì vậy, khi thấy trẻ không đi ngoài trong 7-10 ngày mà phân vẫn mềm, sệt, đều màu hay trẻ không có biểu hiện lạ, mẹ hãy áp dụng 8 mẹo kể trên để đảm bảo hệ tiêu hóa của trẻ khỏe mạnh.

Kết luận

Giãn ruột sinh lý ở trẻ là tình trạng hết sức bình thường ở trẻ. Qua bài viết trên có thể giúp mẹ hiểu thêm về tình trạng này cũng tránh nhầm lẫn với táo bón. Đồng thời, mẹ nên bổ sung lợi khuẩn cho trẻ để có hệ tiêu hóa khỏe mạnh hơn. 

Mọi chi tiết thắc mắc liên quan đến sức khoẻ vui lòng liên hệ HOTLINE 1900 9482 hoặc 0967 629 482.

Tham khảo nguồn: Healthline