Khi bé cứ uống sữa hay ti mẹ là sôi bụng, đi ngoài xì xoẹt, phân chua, mẹ cần sớm làm các xét nghiệm chẩn đoán bé bất dung nạp lactose để có biện pháp điều trị kịp thời. Vậy, bố mẹ nên đưa con đi thực hiện những xét nghiệm gì và ở đâu? Những thông tin quan trọng về xét nghiệm chẩn đoán bất dung nạp lactose ở trẻ nhỏ sẽ được gửi đến bố mẹ qua bài viết dưới đây.
Mục lục
1. Thế nào là bất dung nạp Lactose
Bất dung nạp lactose hay không dung nạp lactose là tình trạng cơ thể trẻ không có hoặc suy giảm khả năng tiêu hóa, hấp thu lactose. Lactose là loại đường chính trong sữa và các chế phẩm từ sữa như sữa mẹ, sữa bò, sữa công thức cho trẻ em.
Bình thường, ruột non của trẻ tiết ra enzyme lactase – loại men có vai trò phân cắt lactose thành các phân tử đường đơn mà cơ thể hấp thu được là glucose và galactose. Khi cơ thể thiếu hụt men lactase thì phần lactose không được tiêu hóa sẽ di chuyển đến đại tràng và tương tác với vi khuẩn chí gây ra các triệu chứng rối loạn tiêu hóa.
Trẻ bị bất dung nạp lactose sau khi bú mẹ hoặc uống sữa có lactose khoảng 30 phút đến 2 giờ thường xuất hiện các triệu chứng sau:
- Sôi bụng, chướng bụng, đầy hơi: Lactose không được hấp thu được lên men yếm khí bởi vi khuẩn ruột sẽ sinh ra nhiều acid béo, khí CO2. Trẻ thường cảm thấy khó chịu do chướng bụng, bụng căng tức.
- Đi ngoài phân nước nhiều lần: Tại đại tràng, lactose kích thích kéo nước vào đại tràng làm tăng mạnh tần suất đi ngoài của trẻ.
- Phân có mùi chua: Lactose len men sinh ra nhiều acid làm phân có mùi chua.
- Buồn nôn, trớ sữa: Trẻ cảm thấy buồn nôn và hay ọc trớ sữa do khi bị đầy hơi, khả năng chứa thức ăn của dạ dày giảm sẽ kích thích đẩy ngược lại thức ăn lên thực quản, gây nôn trớ.
- Đau bụng: Trẻ thường đau quặn và quấy khóc do bị đau.
>>> Xem thêm: Không dung nạp lactose – Hiểu đúng và phục hồi hiệu quả
2. Các xét nghiệm chẩn đoán bé bất dung nạp Lactose
Triệu chứng của bất dung nạp lactose thường dễ bị nhầm lẫn với các rối loạn tiêu hóa khác. Vì vậy, để chẩn đoán chính xác bệnh, trẻ cần thực hiện các xét nghiệm bất dung nạp lactose.
2.1. Xét nghiệm hơi thở Hydro
Theo các nghiên cứu y khoa, hơi thở càng nhiều khí hydro thì khả năng dung nạp lactose càng giảm. Lactose không được tiêu hóa sẽ lên men và sinh khí hydro. Mức độ hydro cao có nghĩa là trẻ không dung nạp lactose.
Cách thực hiện xét nghiệm kiểm tra hơi thở hydro
- Bước 1: Kiểm tra lượng hydro trong hơi thở lúc đói: Trẻ thở vào 1 thiết bị đo
- Bước 2: Cho trẻ uống nước chứa lactose liều 2g/kg cân nặng
- Bước 3: Kiểm tra lượng hydro sau mỗi 30 phút trong suốt 3 giờ: Trẻ tiếp tục thở vào thiết bị đo.
Cách đọc kết quả: Nếu lượng hydro trong hơi thở tăng từ 20 ppm trở lên so với trước khi uống lactose thì bệnh nhân được chẩn đoán bất dung nạp lactose.
Nhược điểm: Xét nghiệm có độ nhạy trung bình do hệ vi khuẩn đường ruột có thể dùng khí hydro để sinh tổng hợp khí metan. Một số bệnh nhân bị bất dung nạp lactose nhưng lượng hydro trong hơi thở không tăng.
Lưu ý: Trẻ không ăn trong 8h trước khi xét nghiệm và phải hạn chế chất xơ vào tối hôm trước xét nghiệm
2.2. Xét nghiệm pH phân
Xét nghiệm pH phân hay kiểm tra độ chua của phân có mục đích nhằm đánh giá lượng acid trong phân trẻ. Nếu trẻ bị không dung nạp lactose thì phân sẽ chứa acid lactic, glucose và các acid béo dẫn đến phân có mùi chua.
Xét nghiệm được thực hiện theo các bước sau:
- Bước 1: Cho trẻ uống nước chứa lactose
- Bước 2: Lấy mẫu phân đi xét nghiệm
Cách đọc kết quả:
Trẻ được chẩn đoán bất dung nạp lactose nếu:
- Phân hơi nhão có mùi chua
- pH <5,5 (bình thường từ 6,5 – 7,5)
Lưu ý: Trẻ không ăn trong 8h trước khi xét nghiệm
2.3. Thử nghiệm dung nạp Lactose
Thử nghiệm này kiểm tra quá trình hệ tiêu hóa hấp thu lactose. Thông thường, lactose được phân cắt thành đường glucose làm tăng nồng độ glucose máu. Nếu sau khi uống lactose mà lượng glucose trong máu không tăng thì trẻ bị bất dung nạp lactose.
Thử nghiệm này được thực hiện như sau:
- Bước 1: Trẻ uống nước lactose: Trẻ được nhịn ăn trong 8h và uống nước lactose với liều 2g/kg cân nặng.
- Bước 2: Lấy máu xét nghiệm: Sau 2h, lấy máu trẻ để đo glucose máu.
Cách đọc kết quả: Sau 2h, nếu glucose máu của trẻ không tăng trên 920 mg/dL và trẻ xuất hiện triệu chứng của rối loạn dung nạp lactose thì trẻ được chẩn đoán là bất dung nạp lactose.
Nhược điểm: Việc lấy máu sẽ làm trẻ đau và quấy khóc.
3. Xét nghiệm bất dung nạp Lactose ở đâu
Nếu trẻ gặp các dấu hiệu tương tự các triệu chứng bất dung nạp lactose, bố mẹ nên đưa trẻ đến khám tại bệnh viện hoặc cơ sở y tế chuyên khoa Nhi hoặc chuyên khoa tiêu hóa sớm nhất. Trẻ cần được các bác sĩ tư vấn và thực hiện các xét nghiệm kịp thời. Nếu không được phát hiện sớm, các triệu chứng sẽ nặng dần theo thời gian. Khi đó, trẻ bị giảm sức đề kháng và sự phát triển của trẻ cũng bị ảnh hưởng. Bố mẹ có thể tham khảo các bệnh viện sau:
- Bệnh viện Nhi trung ương
- Bệnh viện Nhi đồng 1, 2
- Bệnh viện Đa khoa Quốc tế
- Bệnh viện Đa khoa các tỉnh trên cả nước
4. Cần làm gì khi trẻ bất dung nạp Lactose
Tình trạng kém dung nạp lactose dẫn đến những triệu chứng khó chịu. Trẻ thường mệt mỏi, chậm lớn, sút cân. Do vậy, khi con bị bất dung nạp lactose, bố mẹ cần có những biện pháp can thiệp kịp thời. Imiale gợi ý những biện pháp sau đây:
4.1. Hạn chế thực phẩm chứa đường lactose
Câu hỏi thường gặp nhất khi con bị bất dung nạp lactose đó là “Con nên tránh ăn gì và con nên ăn gì?
Khi trẻ bị bất dung nạp lactose, việc quan trọng hàng đầu đó là hạn chế tối đa nguồn lactose nạp vào cơ thể trẻ. Lactose có trong hầu hết các loại sữa, các chế phẩm từ sữa. Bố mẹ lưu ý, trẻ cần tránh ăn: sữa, sữa dê, sữa bò, bơ, pho mát, bánh ngọt, nước giải khát,…
Khi lựa chọn thực phẩm cho trẻ, bố mẹ cần đọc bảng thành phần được ghi trên nhãn để tránh chọn loại chứa lactose.
4.2. Bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết
Trẻ cần được cung cấp đầy đủ dưỡng chất thiết yếu để khôn lớn, phát triển toàn diện. Trẻ bị bất dung nạp lactose thường phải hạn chế sữa trong khẩu phần ăn. Khi đó, trẻ sẽ bị thiếu một số chất dinh dưỡng quan trọng như canxi, kẽm, vitamin.
Trẻ cần bổ sung các thực phẩm giàu canxi không chứa sữa để đảm bảo sự phát triển bình thường của xương. Các thực phẩm giàu canxi mà trẻ nên ăn là:
- Các loại rau xanh: rau bina, cải bó xôi, cải xoăn, súp lơ
- Hải sản: cá hồi, cá mòi, tôm, cua
- Sữa: sữa đậu nành, sữa gạo
Tiêu chảy là triệu chứng điển hình của kém dung nạp lactose. Khi trẻ bị tiêu chảy, một lượng lớn kẽm sẽ bị mất theo phân. Trẻ cần được bổ sung kẽm vì kẽm vừa hỗ trợ điều trị tiêu chảy, vừa giúp trẻ tăng sức đề kháng. WHO đã khuyến cáo liều bổ sung kẽm cho trẻ như sau:
- Trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi: bổ sung 10mg/ngày trong 10-14 ngày
- Trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên: bổ sung 20mg/ngày trong 10-14 ngày
Ngoài ra, hải sản, thịt bò, cà rốt chứa hàm lượng kẽm lớn. Cha mẹ nên cho con ăn những thực phẩm này để bổ sung kẽm.
Bên cạnh việc bổ sung kẽm, canxi, trẻ bất dung nạp lactose cần bổ sung vitamin đẩy đủ:
- Bổ sung vitamin A: các loại củ quả có màu đỏ như cà rốt, cà chua, gấc
- Bổ sung vitamin B: thịt bò, cá ngừ, trứng
- Bổ sung vitamin D: ngũ cốc, cam, bưởi, sữa đậu nành
4.3. Sử dụng sữa thực vật
Sữa thực vật hay còn được gọi là sữa hạt. Các loại sữa này vừa cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, vừa không chứa lactose nên rất phù hợp cho trẻ bất dung nạp lactose. Mẹ có thể tham khảo các loại sữa hạt như sữa đậu nành, sữa hạnh nhân, sữa hạt điều, sữa yến mạch, sữa dừa,…
4.4. Sử dụng sữa free lactose
Sữa free lactose là loại sữa được hạn chế lượng lactose trong thành phần. Bên cạnh đó, sữa free lactose có thể được bổ sung enzyme lactase giúp phân cắt và tiêu hóa đường lactose trong sữa. Khi lựa chọn sữa free lactose cho con, mẹ cần lưu ý những tiêu chí sau:
- Uy tín, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng
- Cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cho bé như: DHA, protein, vitamin, omega,…
- Phù hợp với độ tuổi của trẻ
Mẹ tham khảo: Top 7 sữa free lactose cho trẻ tốt nhất hiện nay\
4.5. Bổ sung enzyme lactase
Trẻ có biểu hiện bất dung nạp Lactose do đường ruột giảm khả năng tiết enzym lactase để tiêu hóa thức ăn. Vì vậy, bổ sung enzyme lactase từ bên ngoài sẽ giúp tiêu hóa đường Lactose tốt hơn, cải thiện và ngăn ngừa các triệu chứng bất dung nạp Lactose.
>>>Xem thêm: TOP 7 enzyme lactase cho bé tốt nhất thị trường
5. Với trẻ bú mẹ, chế độ ăn của mẹ có gì lưu ý?
Đối với trẻ bú mẹ bị bất dung nạp lactose, sữa mẹ luôn là nguồn dinh dưỡng dồi dào cho tre. Để không làm nặng thêm các triệu chứng của con, mẹ cần lưu ý những vấn đề su:
5.1. Thực phẩm mẹ không nên ăn
- Đồ ngọt: sữa đặc, bánh kẹo, bánh quy làm lượng đường lactose trong sữa mẹ tăng cao, mẹ nên hạn chế ăn đồ ngọt.
- Hoa quả nhiều đường: mặc dù hoa quả có lợi cho sức khỏe nhưng một số hoa quả nhiều đường như dưa hấu, nhãn, vải, mít, xoài làm tăng lượng đường lactose trong sữa dẫn tới tình trạng của con thêm nặng nề.
5.2. Thực phẩm mẹ nên ăn
Mẹ nên ăn thực phẩm không chứa lactose hoặc hàm lượng lactose thấp như:
- Rau xanh: Rau cải, rau mồng tơi, rau lang, rau dền, rau ngót,…
- Quả ít đường: lê, ổi, bơ, táo,…
>>> Xem thêm: Bé bị bất dung nạp Lactose mẹ kiêng gì, ăn gì?
5.3. Bổ sung men vi sinh
Các triệu chứng bất dung nạp lactose làm rối loạn hoạt động hệ tiêu hóa, giảm hấp thu, loạn khuẩn đường ruột. Trẻ cần được bổ sung men vi sinh đúng cách để cải thiện hoạt động hệ tiêu hóa. Men vi sinh bổ sung lợi khuẩn đường ruột giúp cải thiện nhanh các triệu chứng, kích thích hệ tiêu hóa tiết men tiêu hóa, đặc biệt là tiết lactase. Ngoài ra, men vi sinh kích thích sinh kháng thể, giúp trẻ tăng sức đề kháng.
Men vi sinh rất có lợi. Tuy nhiên, chỉ sản phẩm men vi sinh bổ sung chủng lợi khuẩn thiết yếu tại đường ruột trẻ mới đạt tác dụng điều trị cao.
Men vi sinh Imiale là sản phẩm bổ sung chủng lợi khuẩn sống Bifidobacterium BB-12 – lợi khuẩn quan trọng nhất tại đại tràng trẻ nhỏ. Được sản xuất bởi công nghệ bao kép hiện đại tại Đan Mạch, Imiale là giải pháp bổ sung lợi khuẩn hữu hiệu đối với trẻ gặp các vấn đề về tiêu hóa, trong đó có tình trạng bất dung nạp lactose.
Bất dung nạp lactose không phải một tình trạng nguy hiểm. Tuy nhiên, bố mẹ không nên chủ quan mà hãy đưa con đến các cơ sở y tế uy tín, an toàn để thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán bé bất dung nạp lactose. Phát hiện sớm kết hợp điều trị kịp thời, khoa học sẽ giúp con cải thiện các triệu chứng nhanh chóng và phát triển toàn diện.
Nếu có bất cứ thắc mắc hay cần sự hỗ trợ của chuyên gia, mẹ hãy chat ngay hoặc liên hệ HOTLINE 19009482 hoặc 0988410182 để được giải đáp sớm nhất.
