[TỔNG QUAN] Cách trị hăm cho trẻ sơ sinh: 7 điều cần biết

Hăm tã là tình trạng kích ứng da phổ biến, thường gây ra bởi sự kết hợp của hơi ẩm, các chất kích ứng (phân, nước tiểu, thậm chí là các thành phần trong tã hoặc sản phẩm tắm). Đôi khi nấm men cũng có liên quan, đặc biệt là với các phát ban nghiêm trọng hoặc tái phát. Cách trị hăm cho trẻ sơ sinh rất đơn giản và có thể thực hiện tại nhà. Sau đây, chúng tôi sẽ chia sẻ cho bạn cách chữa hăm cho bé nhanh lành, không đau đớn!

1. Nhận biết dấu hiệu trẻ sơ sinh bị hăm:

Hăm là tình trạng phát ban da, thường xảy ra với trẻ sơ sinh và trẻ dưới 2 tuổi. Tình trạng này hay gặp ở nếp gấp vùng cổ, nách, mông, bẹn của bé với những triệu chứng điển hình như:

• Da nổi mẩn đỏ hoặc có những nếp nhăn ở cổ, bụng, bộ phận sinh dục, vùng mông và đùi.
• Vùng da bị hăm thường nóng hơn những vùng da khác.
• Bé khó chịu, quấy khóc mỗi khi mẹ thay tã, bỉm hoặc vệ sinh vùng mặc tã.
• Xuất hiện mụn mủ hoặc các vết loét khi bị hăm da nặng.

2. Các mức độ hăm da của trẻ:

Tùy vào tình trạng bé mắc phải, hăm da được chia thành 5 cấp độ:

2.1. Hăm da cấp độ 1 (nhẹ):

Bé bị hăm da nhẹ sẽ có biểu hiện: vùng da mặc tã hoặc vùng da cổ, nách của bé bị ửng hồng với diện tích nhỏ, có thể xuất hiện những nốt mụn nhỏ và da bé vẫn khô ráo. Mẹ khó nhận biết bé mắc hăm tã ở mức độ này.

2.2. Hăm da cấp độ 2:

Ở giai đoạn này da bé xuất hiện những vết ửng đỏ có diện tích nhỏ, những vết này xuất hiện trên da nhiều hơn và nằm rải rác ở vùng da bé mặc tã.

2.3. Hăm da cấp độ 3 (trung bình):

Bé bị hăm tã giai đoạn này, trên da bé xuất hiện những vết ửng đỏ với diện tích lớn hơn, vết hăm trên da đậm và rõ ràng hơn, da nổi mẩn đỏ và các vết hăm xuất hiện từ rải rác đến dày đặc.

2.4. Hăm da cấp độ 4:

Vùng da bé mặc tã xuất hiện những vết hăm rõ rệt và nhiều hơn. Da bé nổi sần, thậm chí có thể hơi sưng. Những vết hăm trên da bé đỏ dữ dội và có thể có cả mụn mủ trên da.

2.5. Hăm da cấp độ 5:

Khi bé bị hăm tã giai đoạn này, vùng da bị hăm tã có màu đỏ nặng, các vết hăm xuất hiện trên da với diện tích lớn. Thậm chí da bé bị sưng và phù nề nặng. Diện tích da bé bị tổn thương lớn hơn, có dấu hiệu loét và những vết sần có mủ.

3. Phân loại hăm da ở trẻ:

Có nhiều loại hăm da khác nhau ở trẻ;

• Phồng rộp da (chafing): đây là tình trạng phổ biến nhất. Các biểu hiện dễ nhận thấy là mẩn đỏ thường kèm theo các vết sưng tấy ở vùng da có độ ma sát cao.
• Viêm da do nấm Candida: nổi bật với các vết phát ban màu đỏ tươi, mềm, thường bắt đầu ở các nếp gấp giữa bụng và đùi và lan rộng trừ đó.
• Viêm da tiết bã nhờn: là loại phát ban màu đỏ đậm với vảy vàng xuất hiện trên đầu trẻ sơ sinh, nhưng cũng có thể bắt đầu ở vùng quấn tã.
• Viêm da dị ứng: nhận biết với các triệu chứng như: các mảng đỏ, khô, ngứa, có xu hướng xuất hiện trên mặt và da đầu nhiều hơn vùng quấn tã.
• Chốc lở: là một bệnh nhiễm khuẩn thứ phát được phát hiện bằng các vết loét lớn, đầy mụn nước, vỡ ra và chảy dịch màu vàng, sau đó đóng vảy.

4. Cần tránh những nguyên nhân này nếu bạn không muốn con bị hăm kéo dài

Hăm da ở trẻ thường xuất hiện ở vùng cổ và vùng quấn tã. Sở dĩ trẻ hay gặp tình trạng này có thể do:

4.1. Nguyên nhân hăm da vùng cổ:

• Mồ hôi:

Đây là nguyên nhân thường gặp khiến trẻ bị hăm ở vùng cổ, đặc biệt là vào mùa hè. Vùng da nếp gấp ở cổ dễ tích tụ nhiều mồ hôi do không được thoáng khí, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển gây hăm da ở trẻ.

• Quần áo của trẻ: 

Hăm da ở vùng cổ cũng dễ dàng xuất hiện nếu mẹ cho bé mặc quá nhiều quần áo hoặc quần áo quá chật khiến cho mồ hôi khó thoát ra, gây bí da và dễ phát sinh phát ban. Ngoài ra, trẻ cũng có thể bị hăm da do kích ứng với những loại bột giặt, nước xả vải mà mẹ sử dụng để giặt quần áo cho bé.

4.2. Nguyên nhân hăm da vùng quấn tã:

Vùng quấn tã là vị trí hay gặp tình trạng hăm da ở trẻ nhất, xảy ra bởi các nguyên nhân sau:

• Hăm tã do điều kiện ẩm ướt, không thông thoáng: 

Điều kiện ẩm ướt, không thông thoáng là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn và nấm men phát triển. Khi đó, vi khuẩn và nấm men dễ dàng nhân lên, gây viêm nhiễm trên làn da còn nhạy cảm của trẻ. Vi sinh vật càng phát triển khi bé không được vệ sinh thường xuyên, mặc bỉm cho bé khi da chưa khô hoặc lạm dụng việc sử dụng tã bỉm khiến vùng quấn tã bị bí bách,…

• Trẻ bị hăm tã do nhạy cảm với hóa chất:

Hăm tã có thể gặp phải nếu trẻ nhạy cảm với hóa chất chẳng hạn như thành phần của tã lót, mùi thơm trong tã dùng một lần hay bột giặt dùng để giặt tã vải. Nó cũng có thể là một sản phẩm bạn sử dụng trong quá trình vệ sinh da, gây kích ứng cho trẻ.

• Hăm tã do phân, nước tiểu: 

Phân và nước tiểu là yếu tố phổ biến khiến trẻ bị hăm tã. Nước tiểu có pH kiềm dễ gây kích ứng làn da mỏng manh của trẻ. Thêm vào đó, trong phân có chứa nhiều vi khuẩn có hại, nếu chúng ta để trẻ tiếp xúc quá lâu với những yếu tố này, làn da của trẻ dễ bị tổn thương, gây nên tình trạng hăm da. Bé dễ bị hăm tã nếu mẹ không thay tã thường xuyên cho bé, khiến cho phân và nước tiểu tồn ứ quá lâu.

• Trẻ bị hăm tã do thay đổi chế độ ăn:

Hăm tã cũng thường xảy ra khi con bạn bắt đầu một chế độ ăn mới từ thức ăn lỏng sang dạng đặc hơn hoặc thử một món mới. Bất kỳ thực phẩm nào cũng có thể thay đổi thành phân trong phân, ví dụ axit trong các loại quả cam, chanh quýt… có thể làm thay đổi pH trong phân, gây nên tình trạng kích ứng da và khiến bé dễ bị hăm. Bất dung nạp với lactose hoặc dị ứng với thức ăn mới cũng làm tăng tần suất đi tiêu ở trẻ và do đó tăng khả năng hăm da ở trẻ hơn.

• Trẻ bị hăm tã do sử dụng kháng sinh:

Trẻ em dùng kháng sinh (hoặc trẻ em có mẹ đang cho con bú dùng thuốc kháng sinh) có thể gây nên tình trạng tiêu chảy ở trẻ vì những loại thuốc này tiêu diệt vi khuẩn có lợi, tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại phát triển. Tình trạng tiêu chảy kéo dài khiến cho da bé luôn phải tiếp xúc với chất thải, góp phần trầm trọng thêm tình trạng hăm da ở trẻ.

» Xem thêm: Trẻ bất dung nạp lactose – 4 nguyên tắc vàng cho mẹ

5. Một số sai lầm khiến tình trạng trở năng và kéo dài:

Trong quá trình chăm sóc cho trẻ, các mẹ hay mắc các sai lầm sau khiến cho tình trạng hăm da trở nên nghiêm trọng và kéo dài:

5.1. Không thường xuyên thay tã cho bé:

Nhiều mẹ có thói quen chờ cho tã đầy mới thay cho bé, tuy nhiên, điều này vô tình khiến chất thải tiếp xúc lâu với da, làm da bí bách, kích ứng, từ đó làm trầm trọng hơn tình trạng hăm da của trẻ.

5.2. Lạm dụng việc sử dụng tã bỉm cho bé:

Tã bỉm có ưu điểm là rất tiện lợi, đảm bảo vệ sinh do tránh được chất thải của bé làm bẩn chăn chiếu, quần áo. Đó cũng chính là lý do rất nhiều bà mẹ lạm dụng việc dùng tã bỉm cho trẻ. Tuy nhiên, việc mặc bỉm quá nhiều khiến cho vùng mông bị “hầm”, “bí”, dễ phát sinh tình trạng hăm tã ở trẻ.

5.3. Sử dụng phấn rôm hay hay bột ngô cho bé:

Bạn cũng nên hạn chế sử dụng phấn rôm hay bột ngô để chống hăm cho bé. Bởi bé rất dễ mắc phải các bệnh đường hô hấp nếu hít phải các loại bột này.

Phấn rôm từ trước đến nay được các mẹ tin dùng để trị hăm cho trẻ sơ sinh. Nhiều mẹ còn có thói quen thoa phấn rôm khi da còn ẩm (sau khi vệ sinh) và nghĩ rằng nó sẽ giúp da khô thoáng nhanh chóng. Tuy nhiên thực tế các hạt rất mịn trong phấn có thể bít tắc lỗ chân lông ở da, khiến cho nước bốc hơi chậm hơn, gây bí bách làm da của trẻ. Điều này khiến tình trạng hăm da không được cải thiện mà trở nên trầm trọng hơn.

Bên cạnh phấn rôm, các mẹ cũng rất hay thoa bột ngô vào chỗ hăm cho bé. Tuy nhiên, tinh bột ngô cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng hăm tã do nấm Candida gây ra.

5.4. Mặc tã bỉm cho bé khi da còn ẩm:

Khi da còn ẩm kết hợp với điều kiện kín do đóng tã bỉm sẽ khiến cho hơi nước không thoát ra được, làm cho da bị ẩm, bí, dễ tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển gây hăm da.

5.5. Mẹ tự ý bôi kem có chứa corticoid cho bé

Điển hình như kem Silkron hay còn gọi là kem 7 màu. Loại kem này có tác dụng rất nhanh với những trường hợp viêm da, lở loét. Tuy nhiên, thành phần của kem chứa corticoid, có hiệu lực rất mạnh và gây nhiều tác dụng không mong muốn nếu không sử dụng đúng cách.

6. Nguyên tắc vệ sinh và làm lành khu vực hăm cho trẻ:

Nguyên nhân chính gây nên tình trạng hăm da ở trẻ là do vùng da của bé bị bí bách và ẩm ướt, tạo điều kiện cho các vi khuẩn và nấm men có cơ hội phát triển, gây tổn thương làn da của trẻ. Vì vậy, cách chữa hăm cho trẻ sơ sinh chú trọng vào 3 nguyên tắc sau:

Nguyên tắc 1: Làm sạch da và giúp da luôn khô thoáng:

Loại bỏ các chất bẩn như phân, nước tiểu, vi khuẩn… khỏi làn da của bé và sử dụng các sản phẩm sát khuẩn không kích ứng. Việc giữ cho da khô thoáng cũng rất quan trọng. Điều này giúp ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn và nấm men gây hăm da. Đây là việc nhất định phải thực hiện để bảo vệ làn da của trẻ.

Nguyên tắc 2: Sử dụng các sản phẩm giúp làm lành khu vực hăm da

đáng kể đến là các loại kem trị hăm da hiện nay. Các sản phẩm này rất có ích trong việc giữ ẩm, sát khuẩn, phục hồi, làm dịu làn da đang tấy đỏ, đau rát của bé.

Nguyên tắc 3: Tránh các yếu tố kích ứng

Để việc trị hăm cho trẻ sơ sinh được hiệu quả thì mẹ nên tránh các nguồn có thể gây kích ứng cho bé như nước giặt, xả vải chứa hương liệu, khăn giấy ướt sẵn…

7. Cách phòng hăm cho bé tại nhà:

Hăm da khiến cho bé thường xuyên khó chịu, quấy khóc và có thể bội nhiễm nếu không được điều trị kịp thời. Tuy nhiên, tình trạng này rất dễ dàng cải thiện nếu cha mẹ phòng và phát hiện sớm:

7.1. Phòng hăm da ở vùng cổ, nách:

Với những trường hợp hăm da ở vùng cổ, nách, nguyên nhân chính gây nên tình trạng này là mồ hôi của trẻ ứ đọng nhiều tại các nếp gấp và/hoặc quần áo của trẻ gây kích ứng cho bé. Vì vậy chúng ta có thể cải thiện tình trạng này bằng cách:

• Thường xuyên vệ sinh vùng da cổ để loại bỏ bụi bẩn, sữa, nước dãi, mồ hôi. Sau khi lau rửa vùng cổ với nước ấm 2 lần/ngày, mẹ nên dùng khăn khô thấm nhẹ nhàng lượng nước dư thừa tại vùng da này.
• Đảm bảo khu vực trẻ sinh hoạt, ngủ phải thoáng mát để hạn chế trẻ ra mồ hôi. Khi trẻ ra mồ hôi nhiều, mẹ nên nhanh chóng lau khô. Thêm nữa, chỗ bé nằm luôn được vệ sinh sạch sẽ để tránh nấm và vi khuẩn có cơ hội phát triển.
• Không lau mạnh hoặc cọ xát quá nhiều trên da trẻ vì có thể gây kích ứng da, dẫn đến tình trạng hăm càng nghiêm trọng hơn.
• Cho bé mặc quần áo có chất liệu cotton để thoáng khí, dễ thấm hút mồ hôi.

• Không cho bé mặc quần áo quá chật bởi điều này sẽ tạo sự ma sát lớn với các vùng bị hăm trước đó, khiến bé bị đau rát, khó chịu hơn.
• Lựa chọn nước giặt hay xả quần áo phù hợp cho trẻ. Ưu tiên sử dụng các sản phẩm dành riêng cho bé, chứa ít hương liệu và chất tẩy rửa để tránh gây kích ứng cho trẻ.

7.2. Phòng hăm vùng háng cho trẻ

Vùng da quấn tã là vị trí thường xuyên gặp tình trạng hăm da, bởi đây là vùng dễ ẩm ướt (do mồ hôi, chất thải của bé) và không thoáng khí (do thói quen mặc tã bỉm nhiều). Chính vì vậy, mẹ có thể phòng hăm tã một cách dễ dàng bằng cách:

• Thay tã thường xuyên cho bé: Thường xuyên thay tã lót sạch và khô đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa hăm tã. Việc tồn ứ phân và nước tiểu có thể gây kích ứng da bé, tạo điều kiện cho vi khuẩn, nấm men phát triển. Do đó, hãy thay tã cho bé ngay khi thấy tã bị ướt hoặc bẩn.

Thực tế, bé có thể tiểu ra rất ít trong mỗi lần, khiến mẹ khó phát hiện. Điều này khiến nước tiểu tiếp xúc với da lâu hơn dễ gây đỏ tấy vùng da mông. Vì vậy, có một mẹo giúp bạn phát hiện khi nào nên thay bỉm cho bé. Bạn hãy để ý vạch vàng đằng sau bỉm, nếu vạch này chuyển từ vàng sang xanh thì đó là lúc bạn nên thay bỉm cho bé.

• Vệ sinh vùng quấn tã cho bé thường xuyên: Việc thay tã thường xuyên cho bé là chưa đủ, bởi các chất thải có thể còn đọng lại trên da bé. Vì vậy chúng ta cần làm sạch da trước khi thay tã mới cho bé. Quá trình làm sạch cũng có thể khiến tình trạng hăm tã nghiêm trọng hơn, vì vậy bạn cần lưu ý một số điều sau:

• • Tránh sử dụng xà phòng, các chất tẩy rửa quá mạnh trên da bé bởi chúng có thể làm mất những chất bảo vệ tự nhiên trên da, làm cho tình trạng kích ứng trở nên trầm trọng hơn.
  • Ưu tiên sử dụng sữa tắm có pH trong khoảng 5 – 5,5 bởi đây là pH sinh lý của da, giúp bảo vệ da tốt hơn.
  • Sử dụng các thảo dược thiên nhiên như lá trầu không, lá khế, mướp đắng… để tắm cho bé nhưng cần lựa chọn nguyên liệu sạch, an toàn để tránh da bé bị kích ứng hơn.
  • Nên vệ sinh cho bé một cách nhẹ nhàng bằng khăn sạch, tránh dùng lực mạnh gây tổn thương da bé. Thay vì sử dụng khăn giấy ướt có sẵn, mẹ nên sử dụng khăn giấy khô đa năng được thấm ướt bằng nước sạch (nếu trời lạnh thì dùng nước ấm, còn trời nóng thì thấm ướt bằng nước mát). Loại khăn này có ưu điểm là mềm mịn trên làn da bé, đồng thời không chứa hương liệu hay chất bảo quản gây hại cho trẻ.
  • Sau khi làm sạch vùng da quấn tã của bé, bạn cần lau khô bằng khăn mềm và đợi khoảng vài phút cho da khô hẳn trước khi đóng tã bỉm cho trẻ.

• Hạn chế tối đa thời gian quấn tã cho bé:

Giảm thiểu thời gian sử dụng tã bỉm cũng giúp khắc phục tình trạng hăm tã cho trẻ. Điều này giúp da trẻ được thông thoáng, không bị bí bách như khi mặc tã bỉm. Bạn có thể lót một tấm khăn chống thấm ở dưới mông nếu lo lắng rằng chất thải của bé làm bẩn chăn chiếu.

• Không nên đóng bỉm quá chặt cho bé:

Nhiều mẹ có thói quen đóng bỉm ôm chặt vào cơ thể bé vì sợ các chất thải có thể tràn ra ngoài. Tuy nhiên, điều này dễ gây ma sát lớn trên da, khiến trẻ khó chịu và làm tình trạng hăm da nghiêm trọng hơn.

• Chọn loại tã có khả năng thấm hút cao:

Tã càng thấm hút tốt thì làn da càng được khô thoáng. Mặc dù hiện tại không có bằng chứng nào cho thấy loại tã nào có tác dụng ngăn ngừa hăm tã tốt nhất, nhưng tã vải thường ít thấm hút hơn hầu hết các loại tã  dùng một lần. Nếu bé đang dùng tã vải, bạn nên cân nhắc đổi sang sử dụng tã dùng một lần cho đến khi vết hăm lành lại.

• Thay đổi nhãn hiệu hoặc loại tã:

Đôi khi hăm tã xảy ra khi con bạn không phù hợp với loại tã đang dùng. Nếu áp dụng các phương pháp trên mà da không cải thiện, bạn nên cho bé thử các loại tã khác hoặc chuyển sang tã vải để xem liệu chúng có giảm thiểu tình trạng này hay không.

• Quan tâm tới chế độ ăn cho bé:

Mẹ nên quan sát và để ý những phản ứng bất thường khi bé đưa bất kỳ đồ ăn nào vào cơ thể. Từ đó, tránh cho bé sử dụng những sản phẩm khiến bé bị kích ứng, tiêu chảy (trong trường hợp bất dung nạp lactose, dị ứng với thức ăn…). Mẹ cũng nên bổ sung probiotic để đường ruột của bé luôn khỏe mạnh, giúp quá trình tiêu hóa và đào thải phân diễn ra bình thường.

• Sử dụng kem bôi hăm cho bé:

Kem bôi trị hăm có vai trò bảo vệ làn da và giúp da phục hồi nhanh hơn. Bạn có thể lựa chọn kem trị hăm có nguồn gốc dầu hỏa và / hoặc có thành phần oxid kẽm đang có trên thị trường. Mẹ nên bôi kem trị hăm cho bé khi da khô, sạch và đợi đến khi kem khô, thấm vào da mới đóng bỉm hay mặc quần áo cho bé.

8. Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Tình trạng hãm tã có thể tự điều trị tại nhà nhưng vẫn đem lại hiệu quả nhanh chóng. Tuy nhiên, hãy đưa bé tới gặp bác sĩ nếu nhận thấy các dấu hiệu sau:

• Phát ban không biến mất hoặc có dấu hiệu cải thiện trong vài ngày.
• Phát ban trở nên tồi tệ hơn mặc dù đã cố gắng điều trị tại nhà.
• Xuất hiện mụn nhọt, da bong tróc, mụn nước hoặc mụn mủ.
• Phát ban xuất hiện gây đau đớn cho bé
• Phát ban lan rộng ra ngoài vùng quấn tã.
• Bé cũng bị sốt kèm theo phát ban.

Khi ấy bác sĩ có thể kê đơn thuốc bôi hoặc kem chống nấm tại chỗ, kem steroid hoặc thuốc kháng sinh uống (ít có khả năng hơn) để giúp loại bỏ hăm tã.

TỔNG KẾT

» Xem thêm: 12+ kem hăm tã hiệu quả và an toàn nhất

Nếu bạn có thêm những băn khoăn thắc mắc về cách trị hăm cho trẻ sơ sinh, hãy liên hệ ngay với chuyên gia của chúng tôi: HOTLINE 1900 9482 hoặc 0967 629 482

Nguồn tham khảo:

1. WebMD
2. Babycenter
3. Pubmed