Sữa mẹ là nguồn thức ăn tự nhiên cần thiết cho sự phát triển của trẻ nhỏ. Thực tế hiện nay nhiều người mẹ bận rộn với công việc nên không thể cho trẻ bú mẹ trực tiếp được. Vậy làm thế nào để bảo quản sữa mẹ vẫn giữ trọn dưỡng chất? Chúng ta hãy cùng theo dõi bài viết này nhé.
Mục lục
- 1. Thành phần trong sữa mẹ có vai trò đề kháng cho trẻ
- 2. Ảnh hưởng của nhiệt độ lên các thành phần có trong sữa mẹ
- 3. Tại sao cần bảo quản sữa mẹ giữ trọn dưỡng chất?
- 4. Hướng dẫn cách vắt sữa mẹ
- 4.3. Máy hút điện
- 5. Hướng dẫn bảo quản sữa mẹ giữ trọn dưỡng chất
- 6. Một số lưu ý khi bảo quản sữa mẹ
- 7. Tổng kết
1. Thành phần trong sữa mẹ có vai trò đề kháng cho trẻ
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng thiết yếu đối với sự phát triển của trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh. Bên cạnh protein, glucid, lipid, … tham gia vào các quá trình chuyển hóa, cung cấp năng lượng cho cơ thể thì trong sữa mẹ còn có các yếu tố miễn dịch với vai trò tăng sức đề kháng, bảo vệ cơ thể trẻ, chẳng hạn như:
- Kháng thể IgA bề mặt (sIgA): Bảo vệ niêm mạc của trẻ tránh khỏi sự xâm nhập của các tác nhân có hại từ môi trường bên ngoài bằng cách liên kết với các kháng nguyên (tác nhân gây bệnh) và hoạt hóa bổ thể.
- Kháng thể IgM, IgG: Tạo phức hợp miễn dịch, trung hòa (tránh sự lây lan của mầm bệnh).
- Bifidobacterium (lợi khuẩn): Cân bằng hệ sinh vật có trong đường ruột, ức chế sự phát triển của vi khuẩn có hại, bảo vệ sức khỏe đường ruột của trẻ.
- Lysozyme, lactoperoxidase: Kìm hãm sự phát triển của một số vi khuẩn, bảo vệ cơ thể trẻ khỏi sự tấn công của vi rút, điều hòa phản ứng viêm.
- Lactose: Tham gia vào quá trình ly giải tế bào, hoạt hóa phức hợp bổ thể, tăng cường thực bào, ức chế sự phát triển của vi khuẩn và vi rút. Bên cạnh đó, lactose còn giúp tăng cường hấp thu canxi ở ruột.
- Interferon: Ức chế hoạt động của vi rút.
- Cytokine: Điều hòa miễn dịch, chống dị ứng.
- Gangliosides , glycoconjugates: Là những oligosaccharides, tham gia vào quá trình tăng sinh, biệt hóa mô, tế bào; đóng vai trò như cơ quan thụ cảm (nhận diện các thụ thể, tế bào); ức chế nội độc tố vi khuẩn.
Sữa mẹ là lựa chọn tối ưu cho sự phát triển của trẻ. Bên cạnh cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng đảm bảo cho các hoạt động trong cơ thể trẻ diễn ra một cách bình thường, khỏe mạnh thì sữa mẹ còn cung cấp các yếu tố miễn dịch như: cytokine, lactoferrin, kháng thể IgA, IgG,… giúp bảo vệ cơ thể tránh khỏi các tác nhân gây bệnh (vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng).
2. Ảnh hưởng của nhiệt độ lên các thành phần có trong sữa mẹ
Nhiệt độ có mối liên quan mật thiết đến sự ổn định của các thành phần có trong sữa mẹ. Các nghiên cứu cho thấy rằng một số thành phần có trong sữa mẹ có thể bị biến đổi, không có khả năng tồn tại hoặc mất hoạt tính ở nhiệt độ cao, cụ thể:
- Các kháng thể IgA, IgG, IgM: kém ổn định ở 56OC sau 30 phút, bị phá hủy ở 62,5 OC.
- Bifidobacterium (lợi khuẩn): Kém ổn định ở nhiệt độ trên 40-50 độ C
- Lysozyme, lactoperoxidase: kém ổn định ở 56 OC sau 30 phút, bị phá hủy ở 120 OC trong vòng 15 phút.
- Lactose: Bị phá hủy ở 56 OC sau 30 phút.
- Lactoferrin: 66% bị phá hủy ở nhiệt độ 62,5 OC sau 30 phút.
- Gangliosides , glycoconjugates: Ổn định trong điều kiện tiệt khuẩn (khoảng 120OC).
Ngược lại, khi bảo quản sữa mẹ ở nhiệt độ thấp giúp:
- Hạn chế sự biến đổi của các thành phần dinh dưỡng có trong sữa mẹ, các hoạt tính sinh học vẫn được duy trì (chống viêm, kháng khuẩn,…).
- Các acid béo tự do được tạo ra nhờ tác dụng của enzyme lipase của sữa mẹ trong thời gian bảo quản ở nhiệt độ ≤ 4OC có tác dụng phân giải tế bào rất mạnh trên các vi sinh vật gây bệnh (vi khuẩn gram dương, ký sinh trùng: Giardia lamblia và Entamoeba histolytica).
3. Tại sao cần bảo quản sữa mẹ giữ trọn dưỡng chất?
Sữa mẹ – nguồn thức ăn tự nhiên, hoàn chỉnh nhất, được các chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị bổ sung cho trẻ trong những năm tháng đầu đời để giúp trẻ phát triển một cách toàn diện.
Thực tế hiện nay có nhiều người mẹ quá bận rộn với công việc, không có thời gian cho con bú. Do đó họ thường vắt sữa để sẵn cho trẻ bú. Bên cạnh đó, ở một số người mẹ, lượng sữa họ tiết ra rất nhiều và họ thường hiến tặng cho ngân hàng sữa mẹ để phục vụ cho trẻ có nhu cầu bú sữa mẹ.
Chính những lý do trên mà việc bảo quản sữa mẹ giữ trọn dưỡng chất là điều cực kỳ cần thiết để giúp trẻ có thể hấp thu các chất dinh dưỡng có trong đó một cách tốt nhất.
>> Xem thêm: 7 nguyên tắc bảo quản sữa mẹ đúng cách
4. Hướng dẫn cách vắt sữa mẹ
Để bảo quản sữa mẹ giữ trọn dưỡng chất thì một trong những điều quan trọng không thể không kể đến đó là vắt sữa mẹ. Hiện nay, với sự phát triển của công nghệ, có nhiều sản phẩm tiện lợi ra đời để giúp các mẹ có thể vắt sữa cho trẻ một cách dễ dàng như máy hút điện. Bên cạnh đó, vẫn có nhiều người mẹ vắt bằng tay hoặc bơm sữa thủ công.
Vậy làm thế nào để vắt sữa mẹ đúng cách?
Để việc vắt sữa trở nên dễ dàng hơn, các mẹ nên uống một ly nước ấm, tắm nước ấm để khiến các cơ, mạch máu giãn ra vì việc làm này sẽ thuận lợi cho quá trình xuống sữa. Các bước tiến hành vắt sữa được thực hiện lần lượt như sau:
- Rửa tay và dụng cụ đựng sữa thật sạch.
- Đặt một chiếc khăn ấm lên bầu ngực trong vài phút.
- Nghĩ về con bạn, tưởng tượng em bé đang bú sữa.
- Nhẹ nhàng mát xa bầu ngực của bạn.
- Nhẹ nhàng mát xa núm vú của bạn.
Mục đích của những việc làm trên để kích thích xuống sữa. Tiếp sau đó, các mẹ có thể tiến hành vắt sữa theo 3 cách sau:
4.1. Vắt bằng tay
Cách tiến hành: Dùng tay bóp hoặc ấn vào bầu vú để sữa chảy xuống.
Ưu điểm: Dễ thực hiện, có thể thực hiện trong các trường hợp khẩn cấp, đôi khi nhanh hơn dùng máy hút sữa.
Nhược điểm: Lượng sữa chảy ra không đều nếu cách bóp hoặc ấn không đúng, mỏi tay.
4.2 Bơm sữa thủ công (máy hút sữa bằng tay)
Cách tiến hành: Các mẹ sử dụng lực cổ tay và bàn tay để vận hành bơm hút sữa.
Ưu điểm: Lượng sữa chảy ra đều.
Nhược điểm: Nguy cơ nhiễm trùng vú cao nếu bơm không được vệ sinh sạch sẽ.
4.3. Máy hút điện
Cách tiến hành: Máy được vận hành tự động, bằng pin.
Ưu điểm:
- Lượng sữa chảy ra đều, nhiều hơn.
- Quá trình vắt sữa nhanh hơn.
- Người mẹ ít tốn năng lượng cho việc vận hành bơm (máy hút sữa bằng tay) hay đỡ mỏi tay khi phải đè, ấn vú (vắt sữa bằng tay).
Nhược điểm:
- Khi sử dụng cần pin hoặc ổ cắm điện.
- Cần vệ sinh thiết bị thường xuyên.
>> Xem thêm: 12 mẹo kích sữa an toàn cho mẹ, sữa đặc về nhanh
5. Hướng dẫn bảo quản sữa mẹ giữ trọn dưỡng chất
Sữa sau khi được vắt xong, các mẹ cần tiến hành bảo quản để giữ trọn được dưỡng chất.
Sau đây là một vài cách bảo quản sữa mẹ sau khi vắt đảm bảo an toàn khi sử dụng.
Sữa mẹ sau khi vắt cần được đựng trong các dụng cụ sạch sẽ: Bình, chai, lọ bằng thủy tinh hoặc nhựa không chứa BPA (bisphenol A – chất hữu cơ tổng hợp giúp làm bền các đồ dùng bằng nhựa), túi đựng sữa đáp ứng đủ tiêu chuẩn của đồ dùng, dụng cụ cho con bú.
5.1. Cách bảo quản sữa mẹ ở nhiệt độ phòng
- Để sữa mẹ ở nơi khô ráo, thoáng mát. Ví dụ: trên mặt bàn, trong tủ kính,…
- Thông thường sữa mẹ sau khi vắt xong có thể bảo quản ở nhiệt độ phòng (19-25OC) trong vòng 4 giờ.
- Tuy nhiên, đối với lượng sữa mẹ dư thừa sau một lần bú, các chuyên gia dinh dưỡng khuyến khích nên sử dụng trong vòng 2 giờ.
5.2. Cách bảo quản sữa mẹ ở ngăn mát
- Khi bảo quản ở ngăn mát tủ lạnh (<4 OC ), các mẹ cần đặt chai/ bình/ lọ sữa ở sâu bên trong tủ (không đặt ở bên cánh tủ), để ở ngăn riêng, tránh lẫn với các loại thực phẩm khác.
- Thời gian bảo quản sữa mẹ ở ngăn mát tủ lạnh có thể lên tới 4 ngày.
5.3. Cách bảo quản sữa mẹ ở tủ đông
Một trong những cách trữ sữa mẹ thường dùng là bảo quản trong tủ đông.
- Khi bảo quản sữa mẹ ở ngăn đông (<18OC ), các mẹ nên chia sữa thành các túi nhỏ với các thể tích bằng nhau, phù hợp cho một lần sử dụng để thuận tiện cho việc rã đông và tránh trường hợp trẻ không sử dụng hết.
- Nên để sữa mẹ ở phía trong cùng của ngăn đông bởi vì tại đó, nhiệt độ ổn định nhất.
- Thời gian bảo quản sữa mẹ ở ngăn đông có thể lên đến 12 tháng. Tuy nhiên, khuyến khích các mẹ nên cho trẻ sử dụng trong vòng 6 tháng là tốt nhất.
Vậy làm thế nào để rã đông sữa mẹ?:
Khi muốn rã đông sữa mẹ, các mẹ cần bỏ túi sữa/ bình sữa cần rã đông xuống ngăn mát tủ lạnh ít nhất 24h. Lưu ý: rã đông sữa mẹ theo thời gian bảo quản, tức là sữa cũ rã đông trước.
Sữa mẹ rã đông không cần hâm nóng, tuy nhiên trong trường hợp các mẹ muốn hâm nóng thì thực hiện các bước sau:
- Đậy kín bình sữa mẹ.
- Giữ bình sữa dưới vòi nước ấm đang chảy hoặc đặt nó trong một thùng chứa nước ấm (khoảng 30 – 40 OC).
- Tuyệt đối không được bỏ bình hoặc túi sữa mẹ vào lò vi sóng vì nhiệt độ của lò vi sóng có thể làm hỏng sữa.
- Xoay nhẹ để trộn sữa mẹ vì có thể một lượng chất béo đã bị tách ra.
- Trước khi cho trẻ ăn, kiểm tra nhiệt độ của sữa bằng cách đổ một ít ra tay, sữa cho trẻ ăn phải ẩm, không được nóng để tránh làm bỏng trẻ.
Lưu ý: Chỉ sử dụng sữa mẹ trong vòng 24 giờ sau khi rã đông (tức là sữa mẹ sau khi rã đông ở ngăn mát tủ lạnh, được lấy ra để ở nhiệt độ phòng).
5.4. Cách bảo quản sữa mẹ bằng túi chườm lạnh
Sữa mẹ sau khi vắt bảo quản bằng túi chườm lạnh có thời gian sử dụng tối đa là 24 giờ. Sau thời gian này, các mẹ cần bảo quản lạnh hoặc đông lạnh.
6. Một số lưu ý khi bảo quản sữa mẹ
Sau đây là một số lưu ý khi bảo quản sữa mẹ để giữ trọn dưỡng chất và an toàn khi sử dụng cho trẻ.
Khi bảo quản sữa mẹ, các mẹ cần:
- Ghi rõ tên, ngày vắt: Việc ghi rõ tên ngày, tháng vắt sữa sẽ giúp kiểm soát được quá trình bảo quản sữa mẹ. Dễ dàng xác định được hạn dùng của sữa mẹ, đảm bảo an toàn khi trẻ sử dụng.
- Đông lạnh lượng nhỏ vừa đủ: Đông lạnh là một trong những cách trữ sữa mẹ hiện nay. Vì sữa mẹ sau khi rã đông chỉ sử dụng được trong vòng 24 giờ, do đó các mẹ cần làm đông lạnh sữa mẹ với một lượng vừa đủ để tránh hiện tượng dư thừa, không sử dụng hết sữa.
- Chừa 1 lượng thể tích túi đựng: Khi tiến hành đóng gói để bảo quản sữa mẹ, các mẹ không nên đóng sữa đầy mà cần chừa ra một lượng nhỏ thể tích túi đựng vì khi nhiệt độ thấp, sữa bị giãn nở khiến thể tích tăng lên.
- Không để sữa ở cánh tủ: Các mẹ không nên để sữa mẹ ở cánh tủ lạnh vì tại đây, nhiệt độ không ổn định, làm giảm thời gian bảo quản.
7. Tổng kết
- Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng thiết yếu cần thiết đối với sự phát triển của trẻ nhỏ.
- Việc bảo quản sữa mẹ đúng giúp giữ trọn dưỡng chất và an toàn cho trẻ khi sử dụng.
- Bên cạnh việc vắt sữa mẹ bằng tay thì hiện nay có rất nhiều sản phẩm tiện ích ra đời giúp các mẹ thuận tiện hơn trong việc vắt sữa và bảo quản sữa (máy hút sữa bằng tay, máy hút sữa điện).
- Một trong những yếu tố ảnh hưởng đến các thành phần sữa mẹ là nhiệt độ. Ở nhiệt độ càng cao, các dưỡng chất (yếu tố miễn dịch trong cơ thể) càng kém ổn định và dễ bị phân hủy.
- Tùy thuộc vào thời gian và mục đích sử dụng (dự trữ sữa) mà các mẹ có thể bảo quản sữa mẹ bé ở nhiệt độ phòng, trong ngăn mát tủ lạnh hoặc đông lạnh. Trường hợp các mẹ muốn hâm nóng sữa, khuyến khích chỉ nên hâm nóng sữa ở nhiệt độ 30 – 40OC để tránh ảnh hưởng đến các thành phần dinh dưỡng có trong sữa mẹ (gây hỏng sữa).
- Bên cạnh đó, các mẹ cũng cần lưu ý một số yếu tố có thể làm ảnh hưởng đến quá trình bảo quản sữa mẹ như bình/ túi đựng, thời gian vắt sữa mẹ,… để đảm bảo sữa mẹ được giữ trọn dưỡng chất và an toàn khi trẻ sử dụng.
Mọi chi tiết thắc mắc xin vui lòng liên hệ HOTLINE 1900 9482 hoặc 0967 629 482