Đi ngoài ra máu là một tình trạng bất thường và có thể báo hiệu một bệnh lý nguy hiểm. Nhưng nếu được phát hiện sớm, xử trí kịp thời và đúng cách có thể phòng tránh được những hậu quả không mong muốn.
Mục lục
I – Nhận biết tình trạng bé đi cầu ra máu
Đi ngoài ra máu (đại tiện ra máu – bé đi cầu ra máu) là tình trạng trong phân có lẫn máu làm thay đổi màu sắc của phân. Quan sát tình trạng, mầu sắc phân là một việc rất quan trọng để phát hiện kịp thời những bất thường về hệ tiêu hóa của trẻ. Máu có thể lẫn trong phân hoặc dính trên giấy vệ sinh nên cha mẹ cần để ý kỹ trong quá trình lau rửa cho bé sau khi đi đại tiện.
Ảnh minh họa: Phân lẫn nhầy máu màu đỏ nhạt
Khi bé đi ngoài ra máu, phân có thể thay đổi về màu sắc như sau:
- Tiêu chảy ra nước màu đen, nâu đen, có mùi thối khắm: Phân có hình thái như vậy thường báo hiệu các vấn đề về đường tiêu hóa trên (thực quản, dạ dày, ruột non). Máu do tổn thương tại cơ quan tiêu hóa dính vào thức ăn hoặc chất cặn bã, lắng đọng trong đường ruột một thời gian sẽ có màu nâu đen.
- Đỏ tươi, có tia máu hoặc dịch nhầy màu hồng nhạt: Điều này báo hiệu vấn đề từ đường tiêu hóa dưới (đại tràng, trực tràng, hậu môn). Tổn thương tại các cơ quan này khiến chảy máu niêm mạc. Máu lẫn vào trong phân và được thải ra ngoài ngay nên có màu đỏ tươi hoặc đỏ nhạt.
Hiện tượng phân có màu khác lạ, tiêu chảy ra nước màu đen hoặc đỏ cũng có thể không phải do bệnh lý mà do chế độ ăn uống của bé. Nếu bé ăn những thực phẩm có màu đỏ hoặc đen, hệ tiêu hóa không tiêu hóa được hoàn toàn cũng có thể thải ra phân có màu tương tự như máu. Ví dụ như khi bổ sung sắt, ăn dưa hấu, cà chua, dâu tây, phân có thể có màu đỏ, khi ăn việt quất, nho đen, dâu rừng… phân có thể có màu đen sẫm.
Do đó ngoài việc quan sát màu phân, mẹ nên theo dõi cả các triệu chứng bất thường khác. Chẳng hạn bất thường về hình thái phân: phân khô cứng, vón cục, hoặc phân lỏng, nát. Trẻ có thể kèm theo chán ăn, mệt mỏi, quấy khóc, sốt, nôn trớ.
Nên đưa trẻ đi khám để làm xét nghiệm phân tại các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán chính xác.
➤ Tham khảo: Bé đi ngoài ra máu, bố mẹ chớ coi thường
II – Các nguyên nhân chính khiến bé đi ngoài ra máu
Đi ngoài ra máu là triệu chứng báo hiệu nhiều bệnh lý về hệ tiêu hóa. Trong đó những bệnh lý sau là nguyên nhân thường gặp nhất ở trẻ:
1. Táo bón
Táo bón là tình trạng chậm đi tiêu (đi ít hơn 3 lần trên 1 tuần). Khi trẻ bị mắc táo bón, phân lắng đọng lâu trong đại tràng trở nên khô cứng, vón cục do bị tái hấp thu nước. Trẻ phải rặn mạnh khi đi đại tiện khiến phân ma sát mạnh với niêm mạc đại tràng, trực tràng, hậu môn. Do đó làm trầy xước niêm mạc trực tràng, hậu môn hoặc nứt kẽ hậu môn gây chảy máu.
Trong trường hợp này, máu thường có màu đỏ tươi. Ngoài ra, trẻ có thể có triệu chứng chướng bụng, đầy hơi, chán ăn do táo bón.
Đây là nguyên nhân phổ biến và cũng không quá nguy hiểm. Chỉ cần cải thiện được táo bón cho bé thì vấn đề đi ngoài ra máu cũng sẽ được giải quyết.
2. Trĩ
Trĩ thường ít gặp ở trẻ em, tuy nhiên các mẹ cũng nên chú ý. Trĩ là hiện tượng giãn các tĩnh mạch hậu môn quá mức gây biến đổi cấu trúc mao mạch thành dạng búi. Trĩ có thể do táo bón lâu ngày gây ra. Táo bón khiến tăng áp lực lên vùng trực tràng, hậu môn, có thể gây giãn, vỡ các mao mạch ở vị trí này gây chảy máu. Các mao mạch bị giãn ra và thay đổi cấu trúc nên dễ vỡ và tổn thương hơn so với bình thường.
3. Kiết lỵ
Nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh kiết lỵ là amip Entamoeba histolytica và trực khuẩn Enterobacter shigella. Triệu chứng của bệnh lỵ là trẻ đi đại tiện nhiều lần, phân lỏng, lẫn máu và dịch nhầy, kèm theo mùi hôi tanh. Trẻ có thể sốt do nhiễm khuẩn, quấy khóc, đau bụng. Bệnh kiết lỵ cần được phát hiện và điều trị sớm để tránh bội nhiễm gây hoại tử ruột, nhiễm khuẩn huyết – biến chứng nguy hiểm nhất ở trẻ do tỉ lệ tử vong cao.
4. Loét dạ dày
Ở trẻ em, loét dạ dày thường ít gặp, chủ yếu là do nhiễm vi khuẩn HP (Helicobacter pylori). Nguyên nhân gây nhiễm vi khuẩn HP cho trẻ thường do thói quen sinh hoạt. Nước bọt của người đã bị nhiễm vi khuẩn HP tiếp xúc với trẻ khi hôn miệng trẻ, nếm thức ăn trước khi bón cho trẻ…có thể lây nhiễm vi khuẩn sang trẻ.
Trong gia đình có người mắc bệnh loét dạ dày do vi khuẩn HP là yếu tố nguy cơ khiến trẻ có khả năng nhiễm vi khuẩn HP cao hơn.
Vi khuẩn HP tấn công niêm mạc dạ dày
Vi khuẩn HP tấn công niêm mạc dạ dày gây loét tại chỗ. Máu từ vết loét dạ dày dính vào thức ăn, sau quá trình hấp thu dưỡng chất, các chất cặn bã được thải ra ngoài có lẫn máu màu nâu đen, mùi thối khắm.
Cha mẹ nuôi con nhỏ nên chú ý tuyệt đối không hôn trực tiếp lên miệng bé và tránh để nước bọt của người lớn tiếp xúc với trẻ ở mọi hình thức.
5. Polyp trực tràng
Polyp trực tràng là các tế bào phát triển nhanh bất thường, tạo thành khối trên bề mặt trực tràng. Các khối tế bào này thường là không phát triển thành ung thư. Tuy nhiên chúng có thể gây ra những bất tiện như làm hẹp ống trực tràng, gây táo bón, hoặc gây chảy máu khi đi đại tiện. Polyp trực tràng ở trẻ nhỏ thường liên quan đến di truyền. Nếu trong gia đình có người mắc thì nên đưa trẻ đi khám khi có dấu hiệu nghi ngờ.
6. Nhiễm khuẩn đường ruột
Trẻ dễ bị nhiễm vi khuẩn qua đường tiêu hóa gây ra tiêu chảy nhiễm khuẩn. Nguyên nhân có thể do chế độ ăn uống không hợp vệ sinh và sức đề kháng yếu. Các vi khuẩn thường gặp là: E.coli, Salmonella, clostridium, tụ cầu…
Vi khuẩn xâm nhập vào hệ tiêu hóa gây ra rối loạn tiêu hóa và đi ngoài ra máu
Chúng tấn công vào hệ vi sinh đường ruột, tiêu diệt các vi khuẩn có lợi, tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại trong đường ruột phát triển gây rối loạn tiêu hóa. Đồng thời chúng tiết ra độc tố gây tổn thương niêm mạc ruột, gây ra hiện tượng đi ngoài ra máu ở trẻ nhỏ. Phân trẻ lúc này có mùi hôi tanh đặc trưng. Trẻ cần được điều trị ngay lập tức theo đúng phác đồ của bác sĩ.
III – Trẻ đi ngoài ra máu có nguy hiểm không?
Bé đi cầu ra máu (bé đi ngoài ra máu) chứng tỏ trẻ đang có tổn thương tại đường tiêu hóa (thực quản, dạ dày, ruột). Lúc này cha mẹ không được chủ quan. Tùy từng tình trạng và mức độ nghiêm trọng mà độ nguy hiểm cũng khác nhau.
Bé đi ngoài ra máu được coi là ít nguy hiểm khi: Đi ngoài ra máu ít do rối loạn tiêu hóa do loạn khuẩn nhẹ, táo bón. Lúc này có thể điều trị tại nhà và theo dõi. Nếu tình trạng trên cải thiện sau vài ngày đến 1 tuần thì không cần đưa trẻ đến bệnh viện. Nhưng nếu kéo dài trên 1 tuần, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám và điều trị tại cơ sở y tế để tránh mất máu kéo dài gây thiếu máu ở trẻ.
Bé đi ngoài ra máu nguy hiểm khi: Bé đi ngoài ra máu mức độ nặng (lượng máu nhiều, máu đỏ tươi, bắn thành tia máu hoặc phân đen, thối khắm). Lúc này, mẹ nên đưa bé đi khám và điều trị ngay. Bởi những dấu hiệu này cho thấy bé đang có tổn thương nặng và nguy hiểm ở hệ tiêu hóa.
➤ Xem thêm: Trẻ bị tiêu chảy ra máu có nguy hiểm không?
IV – Cách chăm sóc và theo dõi khi bé đi ngoài ra máu
1. Cách chăm sóc
Khi trẻ đi ngoài ra máu (bé đi cầu ra máu), tiêu chảy ra nước màu đen hoặc đỏ, chứng tỏ hệ tiêu hóa đang bị tổn thương, bé sẽ không hấp thu được hoàn toàn chất dinh dưỡng. Mất máu kéo dài cũng có thể gây suy nhược cơ thể.
Bên cạnh việc điều trị theo phác đồ của bác sĩ, việc chăm sóc và chế độ dinh dưỡng dành cho trẻ cũng rất quan trọng. Nếu chăm sóc tốt, bé có thể nhanh chóng hồi phục chức năng hệ tiêu hóa và hạn chế nguy cơ suy dinh dưỡng kéo dài.
Cho bé ăn đầy đủ các chất dinh dưỡng
Bữa ăn của trẻ cần có đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng như protein, carbohydrat, lipid, vitamin, khoáng chất.
- Protein giúp tạo cơ bắp, tham gia vào các quá trình chuyển hóa trong cơ thể. Protein có nhiều trong các loại thịt bò, thịt gà, thịt lợn, trứng.
- Carbohydrat giúp tạo ra năng lượng cho cơ thể, tạo chất xơ giúp tăng khối lượng phân. Carbohydrat có trong gạo, ngô, khoai, sắn…
- Lipid (chất béo) giúp cung cấp năng lượng cho cơ thể và là dung môi hòa tan các vitamin tan trong dầu như vitamin A, D, E, K. Chất béo tốt nhất cho cơ thể là chất béo từ thực vật: dầu lạc, vừng, gấc, oliu…
- Vitamin: Có rất nhiều loại vitamin như A, B (1,2,3,6,9,12), C, D, K, E. Chúng đều có vai trò quan trọng đối với sự sống của con người. Những vitamin này cơ thể không tự sản xuất được mà cần phải bổ sung từ bên ngoài. Những thực phẩm chứa nhiều vitamin là các loại rau củ và hoa quả tươi.
- Khoáng chất: Những khoáng chất thiết yếu đối với trẻ nhỏ là sắt, kẽm, magie, canxi, photpho. Chúng có mặt trong sữa và các sản phẩm từ sữa như phomai, sữa chua. Ngoài ra các chất này còn có trong trứng và các loại hải sản.
Thức ăn của trẻ nên được chế biến nhỏ để dễ tiêu hóa hơn trong giai đoạn hệ tiêu hóa chưa ổn định.
Cho bé uống nhiều nước
Uống nhiều nước giúp cơ thể được thanh lọc, loại bỏ chất độc, làm mềm phân và phòng tránh nguy cơ mất nước ở trẻ. Cha mẹ nên khuyến khích trẻ uống được càng nhiều nước càng tốt. Có thể cho trẻ uống nước lọc, nước hoa quả ép, nước canh tùy theo sở thích của trẻ.
Đặc biệt khi trẻ đi đại tiện phân lỏng nhiều lần, cần bổ sung thêm dung dịch oresol để bù nước và điện giải cho trẻ.
Hạn chế cho trẻ ăn đồ ăn nhanh, bánh kẹo ngọt
Đồ ăn nhanh thường chứa nhiều chất béo làm chậm quá trình hấp thu thức ăn. Do vậy chúng gây ra đầy bụng, khó tiêu, tạo gánh nặng đối với hệ tiêu hóa.
Bổ sung thêm men vi sinh (lợi khuẩn)
Bé đi ngoài ra máu chắc chắn ảnh hưởng không nhỏ đến hệ vi sinh đường ruột. Dù nguyên nhân là gì thì khi có bất thường về chức năng tiêu hóa, hại khuẩn có điều kiện thuận lợi để phát triển hơn. Chúng tiết ra độc tố tiêu diệt những vi khuẩn có lợi của đường ruột gây ra loạn khuẩn ruột, rối loạn tiêu hóa. Do vậy, cần phải bổ sung lợi khuẩn cho bé càng sớm càng tốt.
Trong hàng ngàn loại lợi khuẩn khác nhau, Bifidobacterium là lợi khuẩn thiết yếu nhất đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Bifidobacterium chiếm đến 90% tổng lượng lợi khuẩn và cư trú chủ yếu tại đại tràng – nơi quyết định phần lớn đến hình thái phân và khả năng tiêu hóa của cơ thể.
Chủng Bifidobacterium lactis BB-12 là chủng có nhiều bằng chứng khoa học nhất trong các chủng thuộc chi Bifidobacteirum. Đối với các bé đang gặp tình trạng đại tiện ra máu, Bifidobacterium lactis BB-12 có tác dụng:
- Cân bằng hệ vi sinh đường ruột
- Ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây hại
- Kích thích tái tạo tế bào niêm mạc ruột để khôi phục chức năng tiêu hóa
- Tạo lớp màng nhầy bảo vệ niêm mạc ruột
- Tiết ra các loại enzym để hỗ trợ tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng
- Điều tiết lượng nước trong phân, làm mềm phân
- Tăng cường sức đề kháng cho bé
2. Cách theo dõi tại nhà khi bé đi ngoài ra máu
Trước khi đưa trẻ đi khám, cha mẹ có thể theo dõi các triệu chứng ở trẻ ngay tại nhà. Để có thể giúp bác sĩ đánh giá được mức độ của bệnh cũng như có thêm căn cứ để chẩn đoán bệnh.
Theo dõi nhiệt độ của trẻ thường xuyên
- Theo dõi hình thái, màu sắc, mùi phân và số lần đi đại tiện trong ngày.
- Theo dõi nhiệt độ của trẻ thường xuyên: 3 lần/ngày
- Theo dõi tình trạng ăn uống của trẻ
- Theo dõi tần số và mức độ cơn khóc của trẻ
- Theo dõi các biểu hiện khác như mệt mỏi, li bì, kém vận động…
Cần thông báo với bác sĩ những dấu hiệu bất thường ở trẻ.
V – Khi nào cần đưa bé đi khám
Triệu chứng đi ngoài ra máu có thể báo hiệu nhiều bệnh lý nguy hiểm, cần can thiệp sớm. Nếu để lâu, có thể dẫn đến một số hậu quả nghiêm trọng. Chẳng hạn như: bội nhiễm do nhiễm khuẩn tiêu hóa; mất nước quá nhiều gây sốc do giảm thể tích tuần hoàn; mất máu kéo dài gây thiếu máu, suy dinh dưỡng. Vì vậy việc theo dõi và đưa bé đi khám kịp thời là hết sức cần thiết.
Đưa trẻ đến các cơ sở y tế khám ngay khi cần thiết
Bé đi ngoài ra máu cần được đi khám ngay khi có một trong các dấu hiệu sau đây:
- Phân màu nâu đen, nát, có mùi thối khắm
- Trẻ đi ngoài ra máu nhiều, màu đỏ tươi, máu bắn thành tia.
- Trẻ sơ sinh có dấu hiệu quấy khóc liên tục, bỏ bú
- Trẻ sốt cao > 39 độ
- Trẻ bị tiêu chảy liên tục > 10 lần/ngày và kéo dài từ 3 ngày trở lên
- Trẻ có búi trĩ nằm lộ bên ngoài hậu môn có thể quan sát được
Các xét nghiệm cần thiết mà bác sĩ có thể yêu cầu là:
- Xét nghiệm máu
- Điện giải đồ
- Xét nghiệm phân để đo lượng hồng cầu có trong phân
- Lấy mẫu phân soi tìm ký sinh trùng hoặc vi khuẩn
- Chụp X quang
- Siêu âm ổ bụng
- Nội soi đường tiêu hóa
Một số địa chỉ khám Nhi khoa uy tín:
MIỀN BẮC:
- Bệnh viện Nhi Trung ương (Địa chỉ: 18 ngõ 879 Đường La Thành, Láng Thượng, Đống Đa, Hà Nội)
- Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec (Địa chỉ: 458 Phố Minh Khai, Vĩnh Tuy, Hai Bà Trưng, Hà Nội)
- Bệnh viện Đa khoa Đức Giang (Địa chỉ: 54 Trường Lâm, Đức Giang, Long Biên, Hà Nội)
- Bệnh viện Sản nhi tỉnh Hà Nam (Địa chỉ: Minh Khai, Phủ Lý, Hà Nam)
- Bệnh viện Sản nhi Hưng Yên (Địa chỉ: Hiệp Cường, Kim Động, Hưng Yên)
MIỀN TRUNG
- Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An (Địa chỉ: 19 Tôn Thất Tùng, Hưng Dũng, Thành phố Vinh, Nghệ An)
- Bệnh viện Trung ương Huế (Địa chỉ: 16 Lê Lợi, Vĩnh Ninh, Thành phố Huế, Thừa Thiên Huế)
- Bệnh viện Đa khoa Hà Tĩnh (Địa chỉ: Số 75 Hải Thượng Lãn Ông, Bắc Hà, TP Hà Tĩnh, Hà Tĩnh)
MIỀN NAM
- Bệnh viện Chợ Rẫy (Địa chỉ: 201B Nguyễn Chí Thanh, Phường 12, Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh)
- Bệnh viện Nhi đồng 1 (Địa chỉ: 341 Sư Vạn Hạnh, Phường 10, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh)
- Bệnh viện Nhi đồng 2 (Địa chỉ: 14 Lý Tự Trọng, Phường Bến Nghé, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh)
Hy vọng rằng qua bài viết này, các mẹ đã trang bị được cho mình những kiến thức cần thiết để có thể xử lý đúng cách khi phát hiện bé đi ngoài ra máu. Để được tư vấn cụ thể hơn về tình trạng của bé, các mẹ có thể liên hệ với các chuyên gia y tế của chúng tôi theo HOTLINE 1900 9482 hoặc 0967 629 482.
