Bifidobacterium BB-12® – Nghiên cứu lâm sàng chứng minh hiệu quả trong cải thiện tiêu chảy

Bifidobacterium BB-12® (hoặc viết tắt là BB-12®) là chủng lợi khuẩn thuộc Chr.Hansen Đan Mạch, đã được nghiên cứu rộng rãi trong các tài liệu khoa học và sử dụng an toàn trên toàn thế giới từ năm 1986. Chủng vi khuẩn này được chứng minh có vai trò tích cực trong hỗ trợ sức khỏe tiêu hóa và tăng cường miễn dịch. Bài viết dưới đây tập trung vào các bằng chứng lâm sàng về hiệu quả của BB-12® trong cải thiện tình trạng tiêu chảy, bao gồm cả tiêu chảy liên quan đến việc sử dụng kháng sinh.

1. Ưu điểm của Bifidobacterium BB-12® đối với hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Hệ vi sinh đường ruột của trẻ sơ sinh khác biệt rõ rệt so với người trưởng thành. Trong những năm tháng đầu đời, chi Bifidobacterium có vai trò thiết yếu – chiếm tới hơn 90% tổng số lợi khuẩn trong ruột của trẻ khỏe mạnh. Đây là nhóm vi khuẩn chủ lực giúp phân giải thức ăn, điều hòa nhu động ruột và tạo hàng rào bảo vệ chống lại tác nhân gây bệnh.

Trong số hàng chục chủng Bifidobacterium đã được phân lập và nghiên cứu, Bifidobacterium animalis subsp. lactis hay Bifidobacterium Bifidobacterium BB-12® nổi bật là chủng sở hữu khả năng chống chịu acid dạ dày, muối mật và bám dính niêm mạc ruột tốt nhất. Đồng thời, Bifidobacterium BB-12® cũng là chủng Bififdobacterium được ghi chép nhiều nhất với hơn 300 tài liệu khoa học, trong đó có hơn 200 nghiên cứu lâm sàng. Đây là những bằng chứng giá trị nhất để khẳng định hiệu quả của Bifidobacterium BB-12® trong việc hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường miễn dịch.

Bifidobacterium BB-12® là chủng lợi khuẩn độc quyền được phát triển bởi Chr.Hansen Đan Mạch – nhà sản xuất vi sinh hàng đầu với hơn 150 năm kinh nghiệm. Các sản phẩm của Chr.Hansen có mặt tại hơn 140 quốc gia và được sử dụng rộng rãi trong các chế phẩm men vi sinh cho trẻ trên toàn cầu. 

2. Cơ chế của  Bifidobacterium BB-12® trong cải thiện tiêu chảy

Bifidobacterium BB-12® hỗ trợ cải thiện tiêu chảy, ổn định tiêu hóa thông qua nhiều cơ chế tác động đồng thời:

• Ức chế hại khuẩn phát triển: BB-12® cạnh tranh không gian bám và chất dinh dưỡng với vi khuẩn gây bệnh; đồng thời tiết ra acid hữu cơ và hydrogen peroxide (H₂O₂) có tác dụng kháng khuẩn tại chỗ.
• Khôi phục cân bằng hệ vi sinh: BB-12® định cư tại ruột, tăng số lượng những vi khuẩn có lợi trong đường ruột, giúp điều chỉnh lại hệ vi sinh đang bị rối loạn – nguyên nhân của tiêu chảy kéo dài hoặc tiêu chảy tái phát.
• Tăng sản xuất acid béo chuỗi ngắn (SCFA) – là dưỡng chất quan trọng cho tế bào niêm mạc ruột, giúp phục hồi niêm mạc và điều hòa nhu động ruột.
• Kích thích tiết chất nhầy bảo vệ niêm mạc ruột: Giúp hình thành một lớp hàng rào cơ học ngăn cản sự bám dính và xâm nhập của mầm bệnh.
• Điều hòa miễn dịch tại đường ruột: BB-12® hỗ trợ tăng tiết các kháng thể IgA, IgG và cytokine chống viêm, giúp kiểm soát tình trạng viêm và ngăn chặn sự tiến triển nặng của tiêu chảy, đồng thời tăng đề kháng đường ruột, dự phòng tiêu chảy

3. Các nghiên cứu lâm sàng chứng minh hiệu quả cải thiện tiêu chảy của Bifidobacterium BB-12®

3.1. Nghiên cứu của Bifidobacterium BB-12® trong dự phòng và hỗ trợ điều trị tiêu chảy

Một trong những nghiên cứu đầu tiên ghi nhận tác động của lợi khuẩn trong phòng ngừa tiêu chảy là thử nghiệm do Saavedra và cộng sự công bố năm 1994 trên tạp chí The Lancet. Nghiên cứu được thực hiện trên 55 trẻ sơ sinh (5–24 tháng tuổi) đang điều trị nội trú, với thiết kế ngẫu nhiên, mù đôi, có đối chứng giả dược. Trẻ được chia thành hai nhóm: một nhóm sử dụng sữa công thức tiêu chuẩn và một nhóm sử dụng công thức tương tự có bổ sung Bifidobacterium BB-12®. Sau 17 tháng theo dõi, tỷ lệ mắc tiêu chảy ở nhóm dùng sữa bổ sung lợi khuẩn là 7%,  giảm 77% so với 31% ở nhóm đối chứng. Đồng thời, tỷ lệ thải rotavirus (một trong những nguyên nhân chính gây tiêu chảy cấp ở trẻ nhỏ) cũng giảm 74% (10% so với 39%). Kết quả này cho thấy tác động vượt trội của Bifidobacterium BB-12® trong việc phòng ngừa tiêu chảy và lây lan mầm bệnh.

Kết quả trên được củng cố bởi nghiên cứu của Chouraqui và cộng sự tại Pháp vào năm 2004. Trong thử nghiệm ngẫu nhiên, mù đôi, có đối chứng, 90 trẻ sơ sinh khỏe mạnh (trung bình từ 3–5 tháng tuổi) được chia thành hai nhóm: một nhóm sử dụng sữa công thức bổ sung lợi khuẩn  Bifidobacterium BB-12® và một nhóm không bổ sung. Trẻ được theo dõi và thống kê tần suất mắc tiêu chảy, số lần tiêu chảy trong một ngày và thời gian tiêu chảy. 

Tỷ lệ mắc tiêu chảy ở nhóm Bifidobacterium BB-12® là 28,3%, thấp hơn 1,4 lần so với 38,6% ở nhóm chứng. Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng ghi nhận tần suất tiêu chảy mỗi ngày ở nhóm Bifidobacterium BB-12®  giảm 1,9 lần so với nhóm chứng, thời gian tiêu chảy kéo dài tương ứng giảm (1.15 ± 2.5 ngày so với 2.3 ± 4.5 ngày). Những dữ liệu này chứng minh  Bifidobacterium BB-12® có khả năng phòng và giảm triệu chứng tiêu chảy cấp ở trẻ.

Tại Israel, Weizman và cộng sự (2005) tiếp tục khẳng định hiệu quả của BB-12® thông qua một nghiên cứu kéo dài 12 tuần trên 201 trẻ từ 4–10 tháng tuổi. Trẻ được chia thành ba nhóm sử dụng sữa công thức bổ sung Bifidobacterium BB-12®, Lactobacillus reuteri hoặc không bổ sung lợi khuẩn. Trong đó, nhóm dùng Bifidobacterium BB-12® có số lần tiêu chảy trung bình là 0,13 [0,05-0,21] thấp hơn nhiều so với 0,31 [0,22-0,40] ở nhóm chứng, đồng thời số ngày tiêu chảy cũng ngắn hơn.

Gần đây nhất vào năm 2020, nghiên cứu tại Thổ Nhĩ kỳ cho thấy tiềm năng vượt trội của  Bifidobacterium BB-12® trong hỗ trợ điều trị tiêu chảy cấp ở trẻ nhập viện. Sau 5 ngày can thiệp, tỷ lệ trẻ hết tiêu chảy sau 72 giờ ở nhóm sử dụng lợi khuẩn lên tới 60%, cao hơn gấp đôi so với nhóm chứng là 33,8%. Đặc biệt, thời gian tiêu chảy trung bình cũng được rút ngắn gần 24 giờ (từ 98,4 giờ xuống còn 74,5 giờ), mức cải thiện có ý nghĩa thống kê.

Những dữ liệu lâm sàng trên đã chứng minh một cách thuyết phục rằng Bifidobacterium BB‑12 cho hiệu quả rõ rệt trong phòng ngừa cũng như giảm tỷ lệ mắc và thời gian diễn tiến tiêu chảy ở trẻ nhỏ.

3.2. Nghiên cứu của Bififobacterium BB-12® trong dự phòng và cải tiêu chảy do kháng sinh

Kháng sinh là một phần không thể thiếu trong điều trị nhiễm khuẩn, nhưng cũng chính là “con dao hai lưỡi” với hệ tiêu hóa. Việc sử dụng kháng sinh, đặc biệt là trong thời gian dài, không chỉ tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh mà còn phá vỡ sự cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột với các biểu hiện thường gặp như tiêu chảy, phân sống hoặc rối loạn hấp thu.  Bifidobacterium BB-12® đã được chứng minh giảm đáng kể các tác dụng phụ liên quan đến kháng sinh, giúp phục hồi hệ vi sinh, đồng thời nâng cao đáp ứng điều trị và cải thiện sức khỏe đường ruột tổng thể.

Một nghiên cứu đa trung tâm, ngẫu nhiên, có đối chứng giả được đã đánh giá hiệu quả của  Bifidobacterium BB-12® trong việc ngăn ngừa tiêu chảy liên quan đến kháng sinh ở 343 bệnh nhân điều trị kháng sinh trong 7 ngày. Sau 14 ngày, tỷ lệ mắc tiêu chảy ở nhóm bổ sung lợi khuẩn giảm đáng kể xuống còn 10,8% so với 15,56% ở nhóm dùng giả dược. Tỷ lệ tiêu chảy nặng giảm mạnh từ 96% xuống còn 31,6% (P < 0,001) và thời gian tiêu chảy trung bình cũng rút ngắn từ 4 ngày xuống còn 2 ngày. 

Những số liệu này cho thấy Bifidobacterium BB-12® không chỉ có khả năng phòng ngừa, mà còn làm giảm mức độ nghiêm trọng và thời gian kéo dài của tiêu chảy do kháng sinh.

Một nghiên cứu khác được thực hiện trên bệnh nhân nhiễm H. pylori được điều trị kháng sinh trong 5 tuần. Thống kê sau 8 tuần cho thấy, thời gian mắc tiêu chảy ở nhóm sử dụng lợi khuẩn Bifidobacterium BB-12® ngắn hơn đáng kể (4 ngày so với 10 ngày ở nhóm chứng). Đồng thời, nhóm này cũng ghi nhận cải thiện rõ rệt chức năng tiêu hóa và giảm tác dụng phụ thường gặp của kháng sinh như đầy hơi, chướng bụng và phân lỏng.

Tác dụng bảo vệ của Bifidobacteirum B-12 khi phối hợp trong điều trị H.pylori cũng được làm rõ hơn trong nghiên cứu của Sheu và cộng sự (2002) tại Đài Loan. Nghiên cứu tiến hành trên 160 bệnh nhân nhiễm H. Pylori, chia ngẫu nhiễn thành 2 nhóm: nhóm điều trị phối hợp 3 kháng sinh và nhóm dùng 3 kháng sinh kết hợp bổ sung Bifidobacterium BB-12®. Kết quả cho thấy, tỷ lệ hoàn thành phác đồ điều trị cao hơn đáng kể ở nhóm dùng lợi khuẩn (68% so với 44%), đồng thời tỷ lệ tiêu diệt H. pylori cũng cao hơn (91% so với 78%). Các tác dụng phụ thường gặp như buồn nôn, tiêu chảy, vị kim loại trong miệng… đều giảm rõ rệt.

Đặc biệt, phân tích mẫu phân cho thấy nhóm sử dụng BB-12® đã phục hồi số lượng lợi khuẩn sau 4 tuần. Như vậy, BB-12® có thể làm giảm tác dụng phụ của kháng sinh, cải thiện tỷ lệ tiêu diệt H.pylori, đồng thời có khả năng khôi phục hệ vi sinh đường ruột.

4. Bifidobacterium BB-12® – Đạt chứng nhận an toàn quốc tế

Bên cạnh hiệu quả đã được chứng minh lâm sàng, Bifidobacterium BB-12® còn là một trong số rất ít chủng lợi khuẩn trên thế giới đạt được các chứng nhận từ các tổ chức y tế uy tín toàn cầu: 

• Chứng nhận GRAS (Generally Recognized As Safe) bởi FDA – Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ
• Chứng nhận QPS (Qualified Presumption of Safety) bởi EFSA – Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu
• Khuyến nghị sử dụng bởi ESPGHAN – Hiệp hội Tiêu hóa, Gan mật và Dinh dưỡng Nhi khoa Châu Âu trong các hướng dẫn về sử dụng men vi sinh cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Việc được công nhận đồng thời bởi các cơ quan y tế lớn ở Hoa Kỳ và Châu Âu là minh chứng rõ ràng nhất cho hồ sơ hiệu quả và an toàn của Bifidobacterium BB-12®. Đây cũng là cơ sở vững chắc để các chuyên gia và cha mẹ an tâm khi lựa chọn sử dụng các sản phẩm chứa chủng lợi khuẩn này cho trẻ nhỏ từ giai đoạn đầu đời.