Không ít cha mẹ gặp phải tình huống trẻ có hiện tượng nôn trớ nhất là ngay sau bữa ăn. Nôn trớ có thể là một biểu hiện bình thường của trẻ hoặc đây cũng là dấu hiệu cho cha mẹ biết trẻ đang mắc một số vấn đề bệnh lý. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giúp cha mẹ hiểu về hiện tượng nôn trớ của trẻ và các cách xử trí an toàn, hiệu quả tại nhà.
Mục lục
1. Nôn trớ là gì?
Nôn trớ là triệu chứng của đường tiêu hóa hay gặp, đặc biệt ở trẻ em. Nôn là tình trạng các chất trong dạ dày bị đẩy ra ngoài qua miệng, do sự co bóp của dạ dày phối hợp với co thắt của các cơ thành bụng. Trớ là sự di chuyển của chất trào ngược từ dạ dày qua hầu họng lên miệng, hoặc có thể qua miệng ra ngoài số lượng ít, do sự co bóp đơn thuần của dạ dày. Trớ rất hay gặp ở trẻ sơ sinh.
Trong hầu hết các trường hợp, hiện tượng này sẽ kéo dài khoảng một đến hai ngày và không phải là dấu hiệu nghiêm trọng.
Nôn trớ có thể phân thành hai loại: Nôn trớ sinh lý – Nôn trớ bệnh lý. Tình trạng nôn trớ ở trẻ em đa phần là nôn trớ sinh lý, do hệ tiêu hóa của trẻ còn non nớt, chưa hoàn thiện.
2. Nguyên nhân gây nôn trớ ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
2.1. Nôn trớ sinh lý – Do sai lầm về ăn uống và chăm sóc
- Cho trẻ ăn quá nhiều, bú quá no, ép ăn quá ngưỡng
- Cho trẻ bú mẹ không đúng tư thế hoặc bú bình chưa đúng cách, làm trẻ nuốt phải nhiều khí vào dạ dày gây nôn trớ
- Trẻ vừa ăn no đã đặt trẻ nằm ngay
- Quấn tã chăn quá chặt, băng rốn chặt
2.2. Nôn trớ bệnh lý – Trong bệnh nội khoa
- Các bệnh về đường tiêu hóa: tiêu chảy, chậm nhu động ruột
- Viêm đường hô hấp trên
- Bệnh nhiễm trùng thần kinh: viêm màng não mủ
- Tăng áp lực nội sọ: xuất huyết não do giảm tỷ lệ prothrombin
- Hội chứng sinh dục thượng thận
- Do rối loạn thần kinh thực vật, hay gặp là co thắt môn vị
2.3. Nôn trớ bệnh lý – Trong bệnh ngoại khoa
- Nôn do dị tật đường tiêu hóa: hẹp phì đại môn vị, hẹp tá tràng bẩm sinh, thoát vị hoành, teo thực quản (thường nôn ngay trong những ngày đầu mới sinh)
- Nôn do tắc ruột, xoắn ruột: thường kèm theo nhiễm trùng toàn thân, bụng chướng, bí trung đại tiện, đi ngoài phân có màu, dịch dạ dày nâu đen
3. Trẻ nôn trớ nhiều có nguy hiểm không?
Hầu hết trẻ sơ sinh đều thỉnh thoảng bị nôn trớ và thường không có gì đáng lo ngại. Cha mẹ có thể thấy trẻ bị nôn trớ khá nhiều trong những năm đầu đời của con. Tuy nhiên, nếu tình trạng nôn mửa kéo dài có thể gây nên những hậu quả nghiêm trọng như: rối loạn tiêu hóa, viêm dạ dày, trẻ biếng ăn, suy dinh dưỡng, chậm lớn, chậm phát triển…
Cần lưu ý nếu trong thời gian nôn trớ, trẻ có đồng thời xuất hiện một trong các dấu hiệu dưới đây thì cha mẹ nên ngay lập tức đưa trẻ đến trung tâm y tế gần nhất:
- Trẻ khô miệng, khóc không ra nước mắt, tiểu ít
- Sốt trên 38 độ
- Nôn nhiều lần và liên tục từ 1-2 ngày
- Chất nôn có màu xanh lá cây hoặc chứa máu
- Trẻ đau bụng dữ dội và đột ngột, người mệt lả
- Có hiện tượng cáu kỉnh thường xuyên hoặc kém phản ứng
- Khó thở, tim đập nhanh
4. Có nên dùng thuốc để giảm nôn trớ cho trẻ?
Để trả lời cho câu hỏi này, PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng – nguyên Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai cho biết:
“Quyết định trẻ có dùng thuốc điều trị nôn trớ hay không là do bác sỹ chỉ định sau khi thăm khám cẩn thận. Nhiều người nghĩ nôn trớ bệnh lý là phải dùng thuốc, còn nôn trớ sinh lý thì không, nhưng thực tế thì ngược lại.
Nôn trớ bệnh lý nếu dùng thuốc sẽ vô tình làm mất triệu chứng của bệnh. Khi bác sỹ thăm khám sẽ rất khó để tìm ra bệnh. Điều này vô tình khiến tình trạng nôn trớ của trẻ ngày càng trầm trọng hơn mà không rõ nguyên nhân, rất nguy hiểm.”
5. Giải pháp giảm nôn trớ an toàn cho trẻ tại nhà
5.1. Xử trí chung khi trẻ bị nôn trớ:
- Ngay khi trẻ nôn trớ phải nghiêng ngay đầu trẻ sang một bên để trẻ không bị sặc chất nôn, rồi nhanh chóng làm sạch chất nôn trong miệng, họng và mũi trẻ (miệng trước, mũi sau) bằng cách hút hoặc quấn khăn gạc vào ngón tay thấm hết chất nôn trong mồm và họng trẻ
- Khum tay vỗ nhẹ hai bên lưng nhằm trấn an trẻ, đồng thời giúp trẻ ho bật nốt chất nôn còn lại trong họng ra ngoài
- Lau cổ và người trẻ bằng nước ấm, thay những đồ vải có dính chất nôn cho trẻ
- Khi trẻ đã hết cơn nôn, cho trẻ uống nước ấm hoặc Oresol ấm từng thìa nhỏ, cho trẻ bú mẹ hoặc bú bình từ từ
- Giúp trẻ ngủ, không dùng thuốc chống nôn khi chưa có ý kiến của bác sỹ
- Trong hầu hết các trường hợp, chúng ta đều có thể xử trí tình trạng nôn trớ của trẻ tại nhà. Điều quan trọng nhất là luôn đảm bảo rằng trẻ được cung cấp đủ nước để ngăn mất nước xảy ra và kéo dài
- Nên tránh sử dụng nước hoa quả và đồ uống có ga cho đến khi trẻ khỏe hơn
- Nếu trẻ không bị mất nước và không chán ăn, các bà mẹ có thể cho trẻ ăn thức ăn đặc như bình thường
5.2. Xử trí trường hợp trẻ bị sặc chất nôn trớ – dị vật đường thở:
- Khi trẻ bị sặc chất nôn trớ – dị vật đường thở: nếu trẻ hít phải chất nôn trớ, không được cố dùng tay móc chất nôn mà phải làm ngay nghiệm pháp Heimlich để tống dị vật ra
- Sau khi tống chất nôn ra được nếu trẻ còn mệt phải đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất
5.3. Hướng dẫn chăm sóc trẻ nôn trớ do sai lầm về ăn uống và chăm sóc
- Cho trẻ bú đúng tư thế, ngậm bắt vú đúng
- Cho bú từ từ, đủ cữ, không ép trẻ ăn quá no
- Nếu trẻ ăn hỗn hợp, các mẹ cần pha sữa và cho trẻ bú bình đúng cách, đúng liều lượng, thời gian và nhiệt độ sữa
- Khi trẻ đã ăn no, không nên để trẻ nằm ngay, có thể vỗ ợ hơi cho trẻ
- Không bế xốc, đùa với trẻ khi trẻ vừa ăn no
- Massage cho trẻ: massage quanh rốn nhẹ nhàng làm giảm co bóp dạ dày, hạn chế nôn trớ; massage bụng mạnh và sâu theo đường đi của khung đại tràng giúp tăng nhu động ruột, tăng tiết dịch, giúp trẻ bài tiết phân đều đặn hàng ngày, làm giảm chướng và nôn trớ
Tham khảo sản phẩm lợi khuẩn sống Imiale (Bifidobacterium BB-12) nhập khẩu từ Đan Mạch
Nếu có bất cứ thắc mắc nào, xin vui lòng liên hệ với chuyên gia của chúng tôi theo HOTLINE 1900 9482 hoặc 0967 629 482
>>Xem thêm: Làm sao để giảm nôn trớ ở trẻ sơ sinh an toàn hiệu quả
