Trẻ bị tiêu chảy nên ăn gì kiêng gì?

Chế độ ăn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ hệ tiêu hoá của trẻ, đặc biệt là trong trường hợp trẻ bị tiêu chảy. Vậy trẻ bị tiêu chảy nên ăn gì kiêng gì? Đó là câu hỏi của rất nhiều bậc phụ huynh khi con mình gặp phải tình trạng tiêu chảy. Để giải đắp thắc mắc này, cha mẹ hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

1. Chế độ dinh dưỡng cho trẻ tiêu chảy

Chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp trẻ hồi phục nhanh, làm giảm thời gian và độ nặng của bệnh tiêu chảy. Những nguyên tắc quan trọng trong chế độ dinh dưỡng khi điều trị bệnh tiêu chảy ở trẻ là:

• Tích cực theo dõi bổ sung nước và điện giải
• Cho trẻ ăn với khẩu phần được duy trì và tăng dần lên
• Cách chế biến và thói quen ăn uống hợp lý

1.1. Bù nước và điện giải đường uống cho trẻ sơ sinh tiêu chảy

Trẻ khi đi ngoài phân lỏng nhiều thường bị mất nước, điện giải. Tình trạng này rất nguy hiểm và có thể gây tử vong nếu không được xử lý kịp thời. Vì vậy, mẹ phải bù nước và điện giải cho con ngay khi trẻ có dấu hiệu bị tiêu chảy.

Cách loại dịch mẹ có thể dùng cho trẻ thường nằm ở một trong hai nhóm sau:

• Các dung dịch chứa điện giải: dung dịch Oresol, nước cháo muối, các loại súp.
• Các dung dịch không chứa điện giải: nước sạch, các loại súp không mặn hoặc nước ngũ cốc khác, nước hoa quả tươi (thường dùng đối với trẻ không uống được dịch có vị khó uống như ORS)

Dung dịch bù nước và điện giải Oresol (ORS) là loại dịch được các chuyên gia y tế khuyên dùng. ORS bù dịch mà không ảnh hưởng đến chức năng thận của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Thông thường đối với trẻ dưới 2 tuổi, mẹ có thể dùng từ 50 – 100ml sau khi bé đi ngoài. Còn đối với trẻ lớn hơn thì có thể tăng lên 100 – 200ml. Có thể cho trẻ uống thêm nếu trẻ có nhu cầu.

>>> Tham khảo: Oresol bù nước và điện giải cho trẻ tiêu chảy

1.2. Cung cấp khẩu phần ăn hợp lý cho trẻ bị tiêu chảy

Trẻ bị tiêu chảy cần có chế độ ăn đảm bảo đủ dinh dưỡng và năng lượng. Để có một thực đơn hợp lý, mẹ có thể tham khảo các nhóm thực phẩm thiết yếu dưới đây:

• Nhóm thực phẩm bổ sung tinh bột: Một số dạng thực phẩm chứa nhiều tinh bột như: gạo, bánh mì nướng bơ, khoai tây,… Đây là các loại thực phẩm dễ tiêu hóa mà lại tốt cho sức khỏe khi bé bị tiêu chảy.
• Nhóm thực phẩm bổ sung đạm: Một số thực phẩm giàu đạm như: Thịt gà, thịt lợn nạc, thịt bò …
• Nhóm chứa chất béo: Bữa ăn cho trẻ vẫn cần có chất béo để tăng thêm năng lượng khẩu phần. Vì trẻ đang bị đi ngoài, mẹ nên thay mỡ bằng các loại dầu ăn thực vật như dầu lạc, dầu vừng, dầu hướng dương,…
• Nhóm bổ sung vitamin: Cà rốt, hồng xiêm, chuối, táo, ổi…Ngoài cung cấp các chất dinh dưỡng như vitamin, glucid, chúng còn chứa nhiều pectin  săn se bề mặt niêm mạc, giảm kích ứng niêm mạc tiêu hóa.

1.3. Chế biến hợp lý cho bé đi ngoài liên tục

Trong thời gian này, khi chế biến món ăn cho bé, mẹ lưu ý:

• Chế biến các món ăn dưới dạng mềm, nghiền nhỏ dễ tiêu hoá: Khi bị tiêu chảy, hệ tiêu hóa của trẻ bị tổn thương, mẹ chỉ nên cho trẻ ăn các thực phẩm dễ tiêu hóa, dễ hấp thu như cháo súp, các món ninh, hầm nhừ, cơm nát… để tránh quá tải lên hệ tiêu hóa.
• Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm: Khi chế biến thức ăn cho trẻ bị tiêu chảy, mẹ đừng quên rửa tay sạch bằng xà phòng và đảm bảo vệ sinh các dụng cụ nhà bếp: Bát, đũa, cốc, chén, muôi, thìa…
• Chia nhỏ bữa ăn của trẻ: Cho trẻ ăn theo nhu cầu và chia thành nhiều bữa trong một ngày, cách khoảng 3-4 giờ cho trẻ ăn một lần. Cho ăn lượng ít trong nhiều lần sẽ giúp trẻ hấp thu thức ăn tốt hơn.
• Không dừng cho trẻ ăn mà cho trẻ ăn với lượng tăng dần: Mẹ nên cho trẻ ăn từng lượng nhỏ, tăng dần lượng thức ăn để trẻ dần phục hồi và bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ.

➤ Tham khảo: 8 món cháo giúp trẻ bị tiêu chảy mau chóng phục hồi

2. Trẻ bị tiêu chảy nên ăn gì? Mẹo chữa tiêu chảy cho trẻ

Để cải thiện tình trạng tiêu chảy ở trẻ, mẹ hãy thay đổi chế độ dinh dưỡng khoa học, chia nhỏ bữa ăn và chế biến thức ăn mềm, dễ ăn để trẻ dễ dàng tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng. Ngoài ra, mẹ có thể tham khảo thêm vào chế độ ăn cho bé một số thực phẩm giúp trẻ tiêu chảy nhanh khỏi dưới đây:

Gừng tươi

Gừng có vai trò hỗ trợ tiêu hoá rất tốt, giúp cải thiện các triệu chứng đầy hơi, khó tiêu, rối loạn tiêu hoá,… Đặc biệt trong hỗ trợ điều trị tiêu chảy, gừng làm giảm nhu động ruột, dẫn đến chất thải di chuyển qua đường tiêu hóa chậm hơn, từ đó hạn chế được tình trạng tiêu chảy cấp. Gừng còn có khả năng diệt khuẩn, chống viêm rất tốt, bảo vệ đường ruột khỏi những vi khuẩn gây tiêu chảy.

Gừng là loại gia vị rất thông dụng trong căn bếp của người Việt, mẹ có thể bổ sung gừng vào một số món ăn cho bé vừa cải thiện tình trạng tiêu chảy, vừa tăng hương vị cho món ăn, kích thích vị giác để trẻ ăn ngon miệng hơn.

2.1. Chuối

Thành phần của quả chuối chứa nhiều carbohydrates rất dễ tiêu hóa, làm dịu đường ruột, điều hoà quá trình tiêu hoá rất tốt. Bên cạnh đó, chuối rất giàu kali, giúp bổ sung chất điện giải kịp thời khi bị tiêu chảy. Chất xơ hoà tan (pectin) có trong chuối có khả năng hấp thụ chất lỏng dư thừa ở ruột non, hạn chế tình trạng đi ngoài phân lỏng. Một loại chất xơ khác có trong chuối là inulin cũng có công dụng tăng cường hoạt động của hệ tiêu hóa, giúp ruột trơn tru hơn và tạo điều kiện cho các lợi khuẩn ruột phát triển.

Tuy nhiên, mẹ không nên cho trẻ bị tiêu chảy ăn quá nhiều chuối, chỉ nên ăn 1-2 quả/ ngày. Đồng thời, không nên ăn chuối chín quá vì lượng xơ mềm (oligosaccarid) có tác dụng nhuận tràng sẽ khiến tình trạng tiêu chảy ở trẻ càng nặng thêm.

2.2. Táo

Táo chứa lượng chất xơ lớn, đặc biệt là chất xơ hòa tan (pectin) rất dễ tiêu hóa, mang lại nhiều lợi ích cho đường ruột của trẻ. Đồng thời, táo còn cung cấp một lượng đường tự nhiên, giúp bổ sung năng lượng cho cơ thể ngay lập tức, đặc biệt là với những trẻ tiêu chảy nặng khiến cơ thể suy nhược.

Mẹ có thể cho bé ăn táo trực tiếp hoặc nấu chín táo trước khi cho trẻ ăn để hệ tiêu hoá non nớt của trẻ không cần hoạt động quá nhiều, đồng thời dinh dưỡng cũng dễ được hấp thu hơn.

2.3. Nước dừa

Đối với trẻ đang bị tiêu chảy, uống nước dừa sẽ có tác dụng:

• Bù nước và điện giải cho trẻ: nước dừa chứa lượng lớn carbohydrate và các chất điện giải như kali, natri và magie. Cho trẻ bị tiêu chảy uống nước dừa để tránh tình trạng mất nước và điện giải.
• Chứa acid lauric có vai trò giúp cân bằng pH đường ruột và phòng ngừa nhiễm khuẩn tiêu hóa
• Chứa nhiều vitamin và khoáng chất giúp tăng cường sức khỏe đường tiêu hoá, nâng cao đề kháng cho trẻ.
• Nước dừa dịu mát, dễ uống: nước dừa thơm và ngọt nhẹ, rất phù hợp với trẻ nhỏ

Tuy nhiên mẹ không nên cho bé sử dụng nước dừa liên tục, chỉ nên bổ sung 2-3 tiếng một lần. Không nên cho bé uống vào lúc đói khiến lạnh bụng và tăng acid dạ dày.

2.4. Sữa chua

Sữa chua là thực phẩm có vai trò hỗ trợ hệ tiêu hóa rất hiệu quả, được nhiều mẹ sử dụng cho bé để tăng cường sức khoẻ hệ tiêu hoá. Sữa chua cung cấp hàng tỷ lợi khuẩn cần thiết cho hệ tiêu hoá, thiết lập cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Từ đó, hệ tiêu hoá của trẻ khoẻ mạnh hơn, chống lại tác động có hại do tiêu chảy gây ra và hạn chế tình trạng tiêu chảy nhanh chóng.

2.4. Thực phẩm giàu tinh bột

Những thực phẩm chứa nhiều tinh bột như gạo trắng, bánh mì, ngũ cốc, khoai tây,… khi ăn nhiều tinh bột sẽ giúp phân đặc hơn, hạn chế tình trạng đi ngoài phân lỏng. Đồng thời những thực phẩm này chứa hàm lượng chất xơ thấp, giúp tiêu hoá dễ dàng, hạn chế tối đa các triệu chứng tiêu chảy.

2.5. Nước

Bổ sung nước cho trẻ bị tiêu chảy là điều thiết yếu. Khi trẻ bị tiêu chảy kéo dài sẽ gặp tình trạng mất nước, khiến cơ thể mệt mỏi, suy nhược. Do đó mẹ nên cho bé uống đủ nước để ngăn tình trạng tiêu chảy diễn biến nặng hơn. Ngoài bổ sung nước lọc, mẹ có thể cho bé uống nước chanh hoặc nước trái cây pha loãng, những loại nước này chứa các chất điện giải và khoáng chất rất tốt cho cơ thể người bị tiêu chảy.

3. Trẻ bị tiêu chảy nên kiêng gì?

Bên cạnh việc bổ sung các loại thực phẩm có lợi khi trẻ đang bị tiêu chảy, mẹ cũng nên hạn chế tối đa những thực phẩm khiến tình trạng tiêu chảy của trẻ trở nên nghiêm trọng. Trẻ bị tiêu chảy nên kiêng những thực phẩm sau:

3.1. Sữa và các thực phẩm làm từ sữa chứa đường lactose

Đối với trẻ bị bất dung nạp lactose hay dị ứng đạm sữa bò, khi sử dụng các thực phẩm từ sữa trẻ sẽ bị tiêu chảy. Vậy nên, với riêng trường hợp này mẹ cần tìm loại sữa phù hợp thay thế cho trẻ.

• Nếu trẻ bất dung nạp lactose: Nên cho trẻ uống các loại sữa free lactose (sữa không chứa lactose hoặc có thêm men lactase để trung hoà đường lactose)

>>> Mẹ tham khảo thêm: Top 7 sữa free lactose cho trẻ tốt nhất hiện nay

• Nếu trẻ dị ứng đạm sữa bò: Nên chọn loại sữa công thức đạm thuỷ phân (Sữa có thành phần là đạm bò đã được phân cắt thành dạng nhỏ hơn và dễ tiêu hoá hơn).

>>> Mẹ tham khảo thêm: Top 8 sữa cho trẻ dị ứng đạm sữa bò tốt nhất hiện nay – Ưu nhược điểm từng loại

3.2. Thực phẩm chiên xào rán

Lượng dầu mỡ, chất béo có trong các thực phẩm chiên xào thường khó tiêu hơn, khiến trẻ đau bụng, đầy hơi và có thể làm nặng thêm tình trạng tiêu chảy ở trẻ.

Do đó, mẹ không nên cho bé ăn quá nhiều các món ăn chiên xào, đặc biệt là khi bé đang có dấu hiệu bị tiêu chảy.

3.3. Thực phẩm chứa nhiều đường và chất ngọt nhân tạo

Hàm lượng đường cao cũng có thể gây kích thích quá trình bài tiết của đường ruột, một số chất làm ngọt nhân tạo và chất thay thế đường có thể có tác dụng nhuận tràng. Chúng cũng có thể làm tăng khí và đầy hơi, không tốt cho người bệnh đang bị tiêu chảy.

3.4. Thực phẩm chứa quá nhiều chất xơ

Chất xơ được coi là một chất nhuận tràng, có vai trò rất quan trọng đối với tốc độ chuyển hóa ở ruột. Nếu ăn một lượng chất xơ vừa đủ thì rất tốt cho hệ tiêu hoá, còn nếu ăn chất xơ không hòa tan quá nhiều sẽ đẩy nhanh tốc độ di chuyển của thức ăn qua ruột, dẫn đến tình trạng tiêu chảy, đầy bụng, khó tiêu.

Do đó, khi trẻ bị tiêu chảy mẹ không nên cho trẻ ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, quả khô, các loại hạt… vì chúng chứa lượng chất xơ không hoà tan rất cao.

3.5. Đồ uống có ga, soda

Đồ uống có ga, soda là loại nước uống ưa thích của trẻ nhỏ, tuy nhiên chúng có thể gây kích ứng hệ tiêu hóa. Mẹ không nên cho trẻ uống những loại nước giải khát này để tránh tình trạng tiêu chảy trở nên trầm trọng hơn. Có thể tham khảo một số loại nước khác để thay thế như nước lọc, trà thảo mộc, trà decaf, trà gừng, nước sinh tố (chuối, táo, cam…), nước chanh, nước dừa, nước gạo rang, nước bù điện giải…

4. Đặc điểm hệ tiêu hóa trẻ nhỏ bị tiêu chảy

Khi bé gặp phải tình trạng tiêu chảy, hệ tiêu hóa bị tổn thương và có những thay đổi lớn so với trẻ không bị bệnh:

• Tăng nhu động tiêu hóa do rối loạn co bóp ở ruột

Thức ăn được đẩy qua dạ dày và ruột non xuống đại tràng nhanh hơn, giảm thời gian thức ăn được chuyển hóa, hấp thu. Do đó trẻ không hấp thu được đầy đủ dưỡng chất.

• Rối loạn trao đổi nước và điện giải giữa lòng ruột và máu

Sự thay đổi này gây ra giảm tái hấp thu và tăng bài tiết. Gây tình trạng mất nước và điện giải.

• Mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột

Khi bé bị tiêu chảy, môi trường trong ruột thuận lợi cho hại khuẩn phát triển, tăng sinh các độc tố gây tổn thương niêm mạc ruột. Ngoài ra những vi khuẩn gây hại còn cạnh tranh vị trí bám và tiết độc tố tiêu diệt những vi khuẩn có lợi, gây loạn khuẩn đường ruột.

• Giảm khả năng tiêu hoá và hấp thu thức ăn

Ruột bị tổn thương sẽ tiết ít men tiêu hoá hơn so với bình thường. Thức ăn không được phân cắt và tiêu hoá hoàn toàn khi xuống ruột già sẽ bị acid hoá, gây ra tình trạng hăm loét hậu môn ở trẻ tiêu chảy.

>>> Tham khảo thêm: 10 điều mẹ cần biết khi trẻ bị tiêu chảy

5. Lưu ý khi trẻ tiêu chảy

• Với trẻ bú mẹ bị tiêu chảy

Chế độ ăn của mẹ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến trẻ sơ sinh, do nguồn dinh dưỡng duy nhất của trẻ trong giai đoạn này chính là sữa mẹ. Do đó, mẹ cần cân nhắc việc thay đổi chế độ ăn hợp lý để cải thiện tình trạng tiêu chảy ở trẻ.

>> Mẹ tham khảo thêm: Bé bị tiêu chảy mẹ nên ăn gì, kiêng gì để nhanh khỏi?  

• Với trẻ dùng sữa công thức bị tiêu chảy, mẹ ngưng sữa hoặc đổi sữa 

Một số trẻ bị bất dung nạp lactose hoặc dị ứng đạm bò trong thành phần của sữa công thức, do đó sữa công thức có thể là nguyên nhân khiến con bị tiêu chảy. Mẹ cần quan sát biểu hiện của trẻ khi uống sữa công thức để ngưng sữa hoặc đổi sữa thích hợp cho con.

>>>Chi tiết tham khảo: Bé uống sữa công thức bị tiêu chảy? Nguyên nhân và 5 giải pháp cho mẹ

• Bổ sung nước, điện giải và dinh dưỡng cần thiết

Nếu trẻ nhỏ có dấu hiệu mất nước, điện giải mẹ nên tăng cường bù nước và điện giải cho bé. Giải pháp tốt nhất là sử dụng nước uống oresol, áp dụng trong trường hợp trẻ có thể uống được và không bị nôn trớ. Với trẻ bú sữa mẹ, bổ sung nước cho trẻ thông qua việc cho bé bú nhiều và lâu hơn bình thường.

Đối với trẻ nhỏ chưa có dấu hiện mất nước hoặc có dấu hiện mất nước nhưng đã được bù dịch thì mẹ nên cho trẻ quay lại chế độ ăn bình thường. Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ sẽ giúp trẻ hồi phục chức năng hệ tiêu hóa nhanh chóng, phòng ngừa và cải thiện tình trạng thiếu chất do tiêu chảy.

• Bổ sung lợi khuẩn cho trẻ bị tiêu chảy

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tiêu chảy ở trẻ, có thể kể đến như nhiễm rota virus, vi khuẩn, kí sinh trùng, sử dụng kháng sinh, trẻ dị ứng, ngộ độc thức ăn,… Cho dù là nguyên nhân gì thì cũng dẫn đến những tổn thương đáng kể hệ tiêu hóa của trẻ và đặc biệt là làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Lượng hại khuẩn gia tăng trong khi đó lượng lợi khuẩn lại suy giảm đáng kể, chức năng hệ tiêu hóa của bé lại càng kém. Vòng xoáy bệnh lý của bé lặp đi lặp lại và không thể dứt điểm.

Để hỗ trợ cải thiện tình trạng tiêu chảy của bé một cách hiệu quả nhất, mẹ nên sớm bổ sung lợi khuẩn cho con. Tuy nhiên, hệ vi khuẩn đường ruột rất đa dạng, có hàng ngàn loại lợi khuẩn khác nhau, không phải lợi khuẩn nào cũng cho hiệu quả và an toàn với tình trạng tiêu chảy của trẻ.

Một lợi khuẩn tốt với bé bị tiêu chảy là phải đáp ứng tiêu chí dưới đây:

• Chiếm tỷ lệ cao tại hệ tiêu hóa của bé.
• Có khả năng thích nghi cao, bền vững trong môi trường bất lợi: acid dạ dày, dịch mật ở ruột.
• Cơ chế tác dụng đối với tình trạng của bé thể hiện rõ ràng và được kiểm chứng.
• Cho khả năng bám dính niêm mạc và cho tác dụng nhanh.
• Dễ sử dụng, phù hợp với từng lứa tuổi của trẻ.
• An toàn, thân thiện với bé.

➤Tham khảo: Bí kíp chọn lợi khuẩn, men vi sinh tốt cho bé bị tiêu chảy.

Đối với hệ vi sinh đường ruột của bé, Bifidobacterium là lợi khuẩn quan trọng nhất, chiếm đến 90% tổng lượng lợi khuẩn đường ruột và bám dính tại đại tràng.

Trong đường tiêu hóa, Bifidobacterium có vai trò:

• Ức chế sự phát triển của hại khuẩn bằng cách cạnh tranh vị trí bám và môi trường dinh dưỡng.
• Kích thích quá trình tái tạo tế bào niêm mạc ruột, tạo ra lớp chất nhầy giúp bảo vệ và phục hồi niêm mạc ruột sau tổn thương.
• Điều tiết lượng nước trong phân, cải thiện tình trạng phân lỏng.
• Tiết ra nhiều loại enzym tiêu hoá giúp hấp thu triệt để chất dinh dưỡng
• Tăng cường sức đề kháng cho trẻ

Như vậy, trẻ bị tiêu chảy nên ăn gì kiêng gì? Câu trả lời chắc hẳn mẹ đã tìm thấy qua bài viết trên. Tình trạng tiêu chảy ở trẻ nhỏ hoàn toàn có thể xử lý dứt điểm nếu cha mẹ tìm ra được giải pháp dinh dưỡng phù hợp. Để được tư vấn thêm về tình trạng của bé, vui lòng liên hệ với các chuyên gia của chúng tôi theo Hotline 1900 9482 hoặc 0967 629 482.

>>>Tham khảo thêm: Tiêu chảy kéo dài ở trẻ: Giải pháp khắc phục an toàn hiệu quả