Trong thời kì mang thai, các mẹ bầu rất hay gặp phải tình trạng táo bón nhưng lại rất ít quan tâm vì nó không gây hậu quả nguy hiểm ngay tức thì. Nếu tìm hiểu về chứng bệnh này, bạn sẽ thấy nó cũng có thể gây nguy hiểm cho cả mẹ và bé. Sau đây là những điều nên biết về chứng táo bón phụ nữ mang thai và biện pháp cải thiện chứng bệnh này.
Mục lục
1. Nguyên gây táo bón trên phụ nữ có thai
Sự thay đổi hormone trong cơ thể khi mang thai và những thói quen hàng ngày có thể làm tăng khả năng bị táo bón. Nguyên nhân gây táo bón khi mang thai bao gồm:
- Progesterone: Sự gia tăng hormone progesterone khi mang thai có thể khiến đường ruột hoạt động kém hiệu quả hơn và thức ăn di chuyển chậm hơn qua ruột – hay còn gọi là giảm nhu động dạ dày. Đây là nguyên nhân gây ra táo bón trong thời kì mang thai.
- Thai nhi: Thai nhi ngày càng lớn khiến tử cung của người phụ nữ phải căng và to hơn bình thường. Trọng lượng tăng thêm có thể gây áp lực nhiều hơn lên ruột của người mang thai, khiến chất thải khó di chuyển ra ngoài cơ thể.
- Do bổ sung vitamin và khoáng chất như: sắt. Vì trong quá trình mang thai thường uống một số loại sắt sắt và vitamin bổ sung. Tuy nhiên, quá nhiều sắt có thể khiến vi khuẩn trong ruột khó phân hủy thức ăn hơn. Cùng với việc không uống đủ nước làm cho các chất này không được chuyển hóa và hấp thu. Chất thải có thể tích tụ tại hệ thống tiêu hóa gây chứng táo bón.
- Lối sống: Không ăn đủ chất xơ và uống đủ nước, cùng với sự ít vận động làm cho hệ thống tiêu hóa không được hoạt động linh hoạt, lượng chất xơ lại ít nên rất dễ gây ra chứng táo bón trên phụ nữ có thai.
2. Các biến chứng nếu không được điều trị kịp thời
Nếu không được điều trị kịp thời và để chứng táo bón kéo dài sẽ gây ra những biến chứng khôn lường có thể ảnh hưởng đến thai nhi:
- Sưng tĩnh mạch ở hậu môn (bệnh trĩ). Việc căng thẳng để đi tiêu có thể gây sưng các tĩnh mạch trong và xung quanh hậu môn.
- Rách da ở hậu môn (nứt hậu môn). Phân lớn hoặc cứng có thể gây ra những vết rách li ti ở hậu môn.
- Phân không thể tống ra ngoài được. Táo bón mãn tính có thể gây ra sự tích tụ của phân cứng và mắc kẹt trong ruột, gây hiện tượng các chất thải tích tụ trong hệ tiêu hóa hấp thu ngược lại những chất độc cho cơ thể.
- Sa trực tràng: Việc căng thẳng để đi tiêu có thể khiến một phần nhỏ trực tràng căng ra và nhô ra khỏi hậu môn.
Việc dùng sức để đẩy phần chất thải ra khỏi cơ thể trong thời gian kéo dài cũng có thể có nguy cơ rất lớn dẫn đến tình trạng sảy thai trên phụ nữ có thai có nguy cơ cao xảy thai.
>> Xem thêm: Mối nguy hiểm của chứng táo bón khi mang bầu
3. Các giải pháp điều trị chứng táo bón trên phụ nữ có thai
3.1. Các biện pháp điều trị và phòng ngừa tại nhà
Các biện pháp điều trị này được coi như biện pháp điều trị và phòng ngừa đầu tiên chứng táo bón trên phụ nữ có thai.
- Tăng lượng chất xơ vào chế độ ăn hàng ngày: Thêm chất xơ vào chế độ ăn uống sẽ làm tăng trọng lượng của phân và tăng tốc độ đi qua ruột. Hãy bắt đầu ăn nhiều trái cây tươi và rau quả mỗi ngày..
Nhu cầu chất xơ khuyến nghị cho người Việt Nam ít nhất là 20 – 25g/người/ngày. Tuy nhiên nếu tăng chất xơ quá đột ngột có thể gây ra các tác dụng phụ như: đầy hơi, chướng bụng.. - Tập thể dục: tập thể dục có thể làm tăng hoạt động của hệ thống tiêu hóa đặc biệt là ruột, giúp tăng cường tiêu hóa khiến phân dễ được đào thải ra ngoài. Tuy nhiên, cần tập luyện một chế độ phù hợp với các bà mẹ bầu. Tham khảo ý kiến bác sĩ về chế độ tập luyện để có hiệu quả tập tốt nhất.
- Uống đủ nước: Uống đủ nước là điều quan trọng để giữ cho phân mềm và dễ đi ngoài. Có thể sử dụng các loại: súp , trà và nước ép trái cây hoặc rau có vị ngọt tự nhiên vào chế độ ăn uống cũng là một giải pháp tốt để cải thiện tình trạng táo bón.
- Uống bổ sung probiotics: Sự mất cân bằng của vi khuẩn trong ruột cũng có thể làm giảm tần suất đi tiêu. Probiotics là những vi sinh vật sống giúp duy trì vi khuẩn tốt trong ruột. Điều này thúc đẩy tiêu hóa lành mạnh và đều đặn.
- Không bỏ qua cảm giác muốn đi tiêu: đây là một yếu tố rất quan trọng. Không nên nhịn khi có cảm giác muốn đi tiêu và tạo một không gian thoải mái lúc đi tiêu như: đủ thời gian, không vội vã… cũng là một giải pháp hữu ích trong việc giảm thiểu táo bón.
3.2. Các biện pháp khác
Điều chỉnh các loại chất bổ sung đang sử dụng
Đối với phụ nữ có thai dùng nhiều loại vitamin và khoáng chất, bổ sung nhiều chất sắt. Bác sĩ có thể khuyên bạn nên thử một sản phẩm bổ sung chứa ít sắt hơn hoặc các dạng sắt hữu cơ giảm tối thiểu ảnh hưởng của sắt tới chứng táo bón.
Biện pháp massage
Massage là biện pháp dễ thực hiện và mang lại đem lại rất nhiều lợi ích cho người bệnh. Phương pháp này khiến người bệnh rất thoải mái và được nhiều người ưa chuộng.
Công dụng của massage: Đối với bệnh nhân đang không thể đi ngoài do táo bón và cảm thấy khó chịu thì massage là một biện pháp rất hữu hiệu. Massage giúp :
- Giúp giảm đau giảm khó chịu khi không thể đi tiêu được.
- Tăng vận động hệ thống tiêu hóa giúp đi tiêu nhanh chóng hơn.
- Loại bỏ khí, tắc nghẽn và chất thải,giảm chất lỏng trong ổ bụng.
Cách massage đúng và có tác dụng trong điều trị táo bón.
Cách massage xoa bóp vùng bụng :
- Nằm ngửa tạo tư thế thoải mái và dùng hai tay ấn nhẹ nhàng lên bụng.
- Dùng hai tay vuốt nhẹ bụng từ trái sang phải.
- Day bàn tay và ngón tay xung quanh vùng rốn.
- Dùng một tay xoa 1 vòng tròn ngược chiều kim đồng hồ quanh rốn, nhanh chóng dùng tay kia làm vòng tròn tiếp theo.
- Sau đó, đặt tay này lên tay kia xoa liên tục ngược chiều kim đồng hồ. Thực hiện xoa nhẹ nhàng để tạo cảm giác dễ chịu.
- Dùng các ngón tay xoa thành các chuyển động hình tròn từ hai bên bụng hướng vào rốn và hướng xuống phía dưới.
Cách thực hiện xoa bóp ruột kết:
- Người bệnh có thể nằm hoặc ngồi với đầu gối uốn cong để cơ thể thả lỏng và cơ bụng trở nên mềm.
- Sử dụng các đầu ngón tay, các đốt ngón tay hoặc cạnh bàn tay để vuốt hoắc ấn lên bụng – ấn nhẹ nhàng.
- Xoa bóp bắt đầu từ góc dưới bên phải của bụng và di chuyển dần lên trên.
- Sau đó, xoa bóp phần dưới xương sườn và sang bên trái, kế tiếp di chuyển để phần dưới bên trái của bụng và vùng trung tâm.
- Có thể dừng lại và tập trung xoa bóp vào bất kỳ phần nào.
Lưu ý: Nên tránh biện pháp khắc phục này nếu có nguy cơ sinh non hoặc nhau tiền đạo nằm ở vị trí thấp.
>> Xem thêm: Bỏ túi 6 cách cải thiện táo bón đơn giản hiệu quả tại nhà
Điều trị dùng thuốc
Điều trị dùng thuốc đối với phụ nữ có thai là biện pháp sau khi sử dụng các biện pháp tại nhà không hiệu quả. Một số thuốc nhuận tràng được sử dụng khi tình trạng táo bón trên phụ nữ mang thai không được cải thiện. Sau đây là các nhóm thuốc nhuận tràng và những lưu ý, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kì một loại thuốc nào trên đối tượng này.
Thuốc nhuận tràng tạo khối
Cơ chế: thuốc nhuận tràng tạo khối là các polysacarit (hợp chất cấu trúc polymer phức tạp) có nguồn gốc từ thiên nhiên hoặc tổng hợp. Khi hút nước, các chất này tạo thành 1 khối gel làm mềm phân và kích thích nhu động ruột.
Một số tác dụng phụ có thể xảy ra: đầy hơi, co thắt dạ dày và tiêu chảy.
Sử dụng trên phụ nữ có thai:Thuốc không được hấp thụ hoặc không liên quan đến tăng nguy cơ dị tật. Do đó, chúng được coi là an toàn để sử dụng lâu dài trong thai kỳ.
Thuốc nhuận tràng làm mềm
Cơ chế: Thuốc nhuận tràng làm mềm là muối của docusat, các chế phẩm này chứa lượng lớn muối kali, canxi, natri. Docusat là chất diện hoạt loại anion làm giảm sức căng bề mặt của khối phân nên nước dễ thấm vào khối phân. Thuốc làm tăng bài tiết dịch, chất điện giải vào ruột non và ruột già.
Tác dụng phụ: đắng miệng, đầy bụng, chuột rút, tiêu chảy, đầy hơi, kích ứng xung quanh trực tràng, kích ứng họng.
Sử dụng trên phụ nữ có thai: Docusate natri không có liên quan đến tác dụng phụ đối với thai kỳ trong một số nghiên cứu, do đó nó cũng được coi là an toàn khi sử dụng.
Các thuốc nhuận tràng làm mềm thường dùng:
Thuốc nhuận tràng làm trơn
Cơ chế: Thuốc chủ yếu tác dụng tại ruột già làm khối phân dễ di chuyển.
Tác dụng phụ: Thuốc làm giảm hấp thu vitamin tan trong dầu (A, D, E, K)…
Lưu ý: không uống thuốc lúc đi ngủ hay ở tư thế nằm do thuốc có thể sẽ hít vào phổi gây viêm phổi “dạng lipid”. Không nên uống thuốc vào lúc đói.
Sử dụng trên phụ nữ có thai: Dầu khoáng không hấp thu qua đường tiêu hóa. Thuốc đạn glycerin có thể được sử dụng. Nhưng cần hết sức thận trọng báo ngay với dược sĩ hoặc bác sĩ về những tác dụng phụ của sử dụng viên đạn.
Thuốc nhuận tràng kích thích
Cơ chế: các thuốc này kích thích đầu mút thần kinh của niêm mạc kết tràng làm tăng nhu động ruột.
Tác dụng phụ như đau bụng, rối loạn nước và chất điện giải – hạ kali huyết, mất trương lực ruột khi sử dụng lâu dài.
Sử dụng trên phụ nữ có thai: Các thuốc ít hấp thu được ưu tiên sử dụng trên phụ nữ có thai. Các thuốc ít hấp thu và có sinh khả dụng kém được cho là ít gây ra nguy cơ dị tật trên thai nhi.
Các thuốc nhuận tràng kích thích: Bisacodyl, Diphenylmethanes, Anthraquinon,…
Thuốc nhuận tràng thẩm thấu
Phân loại: Người ta chia thành 3 nhóm nhỏ: muối nhuận tràng (muối Mg2+, Na+,..), các poly – alcohol không hấp thu (lactoluse, sorbitol, glycerin) và polyethylen glycol (PEG3350).
Cơ chế: Thuốc là các dung dịch ưu trương nên kéo nước vào lòng ruột nhờ tác dụng thẩm thấu dẫn đến làm tăng nhu động ruột.
Sử dụng trên phụ nữ có thai: Các thuốc ít hấp thu được ưu tiên sử dụng trên phụ nữ có thai. Các thuốc ít hấp thu và có sinh khả dụng kém được cho là ít gây ra nguy cơ dị tật trên thai nhi.
Các thuốc nhuận tràng thẩm thấu: Forlax, Duphalac,…
>> Xem thêm: Tổng quan thuốc điều trị táo bón và phương pháp xử trí
4. Những câu hỏi thường gặp về táo bón ở phụ nữ có thai
4.1. Táo bón có gây nguy hiểm cho thai nhi không?
Táo bón có thể gây tích tụ phân trong đường tiêu hóa của phụ nữ mang thai. Nhưng táo bón chỉ gây khó chịu trên cơ thể người mẹ mà không gây hại gì cho thai nhi bên trong. Tuy nhiên phải có các biện pháp điều trị kịp thời để không gây ra những biến chứng vì nó có thể ảnh hưởng đến thai nhi.
4.2. Sau khi sinh chứng táo bón có tái phát lại không?
Sau khi sinh nồng độ hormone bắt đầu trở lại mức trước khi mang thai, nhu động ruột của bạn có thể sẽ trở lại bình thường. Nếu các mẹ có thêm một chế độ ăn uống hợp lí và chứng táo bón là do hormone thì hiện tượng táo bón có thể sẽ không diễn ra như trước nữa.
4.3. Khi nào cần đến gặp bác sĩ
Khi có bất kì triệu chứng nào dưới đây nên đi khám bác sĩ để có những biện pháp để xử lí kịp thời:
- Buồn nôn
- Đau bụng
- Nôn mửa
- Táo bón kéo dài hơn 1-2 tuần
- Chảy máu trực tràng
- Chứng táo bón không giảm sau khi sử dụng thuốc nhuận tràng
Hãy nói cho bác sĩ tất cả những thông tin khi đi khám để có các biện pháp điều trị kịp thời và hợp lí nhất.
Kết luận: Phụ nữ mang thai mà một đối tượng đặc biệt, vì vậy khi mắc chứng táo bón trên đối tượng này càng cần được quan tâm nhiều hơn. Luôn chú ý tìm hiểu để có những biện pháp điều trị kịp thời và đúng cách trước khi xảy ra các biến chứng.
Mọi chi tiết thắc mắc vui lòng liên hệ HOTLINE 19009482 hoặc 0967629482
Tài liệu tham khảo:
[1] https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21895-pregnancy-constipation
[2] https://www.pregnancybirthbaby.org.au/constipation-during-pregnancy
[3] https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/constipation/symptoms-causes/syc-20354253
[4] https://www.medicalnewstoday.com/articles/324379#other-treatments
[5] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3418980/
[6] https://www.healthline.com/health/massage-for-constipation-relief#colon-massage
